We hebben opnieuw een koude nacht met matige vorst ( –6.5 C ) achter de rug. Met een maximum van - 0.7 C liep het kwik aardig op vanmiddag maar dit resulteerde wel in de 4e ijsdag op rij. De zon scheen weer uitbundig, 6.8 uur ( 6 uur en 48 minuten ) en de wind was meest matig tot vrij krachtig en soms krachtig max tot 11.2 meter per sec uit ONO. Opvallend vandaag was de lage luchtvochtigheid, in de middag daalde de vochtigheid naar slechts 30 % dus het voelde echt schraal aan ! De maximale rv was vandaag 76 %. Opvallend genoeg rook het heel “voorjaarsachtig” aan ondanks de kou !
Ook komende nacht weer matige vorst tot min 8 graden en helder. De barometer staat nog steeds hoog, 1036.7 hPa. De hogedrukreus blijft onverminderd koude lucht naar ons toesturen ! Donderdag opnieuw een meest droge dag met veel zon, maar ook bewolking en kans op een enkele sneeuwbui. Vanaf vrijdag kans op meer bewolking en mogelijk wat sneeuw en iets minder wind.
Er komt weinig verandering in de temperatuur, matige en mogelijk strenge vorst, wel is er minder zon. Kortom, de winter is nog lang niet voorbij !
Bijgaande foto: ijsvorming, maar nog lang niet betrouwbaar, Zuidhorn op 1 februari 2012.
Weerweetje: Ysvorming op het water, hoe zit dat eigenlijk?
Temperatuur en ijsvorming
Allereerst de hoofdfactor in de ijsvorming: de temperatuur van de lucht.
Bij de vorming van ijs spelen verschillende vormen van warmteoverdracht. De belangrijkste is de afgifte van warmte aan de koude lucht boven het water of het ijs. Hoe kouder de lucht, hoe sneller het ijs groeit. Voor ijsvorming betekent dat in de eerste plaats, dat een onbewolkte lucht zorgt voor koude nachten.
De conclusie luidt dus, dat een onbewolkt etmaal voor ijsvorming gunstiger is dan een bewolkt. In deze vorstperiode is die gunstige factor aanwezig.
Wind en ijsvorming
Voor de vorming van ijs is de wind een niet te onderschatten factor. In eerste instantie is een flinke wind goed voor de afkoeling van het water en verder aangroei van het ijs. Een sterke wind bevordert de afvoer van warmte uit het water of het ijs. Veel wind is in de beginfase van een vorstperiode ook weer een rem op de ijsvorming. Met name op groot en diep water; daar zal de beweging van het water uitwisseling met diepere lagen, bevorderen en de bevriezing uitstellen. Bovendien is water in sterke beweging moeilijk tot vorming van een mooi ijslaagje te brengen.
Ligt er eenmaal ijs, dan is een zwakke tot matige wind wel beter dan windstilte; de wind bevordert afvoer van warmte van het ijs waardoor de ijsaangroei iets sneller gaat dan bij windstilte. Een bijkomend verschijnsel is: windwakken. Kleine windwakken zijn er bijna altijd wel te vinden; grote windwakken kunnen soms gevaarlijk zijn.
Waterdiepte, stroming en ijsvorming
Op ondiepe slootjes en ondergelopen weilanden wordt vaak al na een paar nachten lichte vorst geschaatst, op het moment dat grote vaarten en plassen nog open liggen. Het is duidelijk: diep water heeft meer tijd nodig om te bevriezen. Vooral als de temperatuur van het water aan het begin van een vorstperiode boven de 4 graden ligt of als er veel wind staat, kan dit een behoorlijke vertraging geven. Eerst moet tot op de bodem het water tot 4 graden zijn afgekoeld en dan pas kan de toplaag afkoelen tot 0. Water van beneden 4 graden is namelijk lichter dan water van 4 graden. Waait het behoorlijk, zeg vanaf windkracht 3, dan vindt door de stroming in het water, veroorzaakt door de wind, menging plaats tussen toplaag en diepere lagen. Ook dat geeft vertraging. Een storend effect bij de ijsaangroei kan bemaling of lozing zijn. Daardoor ontstaat stroming onder het ijs en kan het ijs onvoldoende groeien of zelfs afsmelten.
IJsvorming en sneeuw
Een sneeuwdek zal de vorst in het algemeen doen verscherpen, in het bijzonder bij onbewolkte hemel. In de eerste plaats weerkaatst een sneeuwdek meer zonnewarmte dan een onbesneeuwde omgeving; de opwarming door de zon overdag is iets minder. In de tweede plaats is een sneeuwdek een isolatielaag die aanvoer van warmte uit de bodem afremt en bij een dikke laag sneeuw zelfs vrijwel uitschakelt. Als gevolg daarvan kan de lucht erboven extra afkoelen waardoor ook in de nacht de temperatuur verder omlaag kan.
Als schaatsers zijn we meestal niet zo blij met een pak sneeuw. Als dit op het ijs valt, wordt dat onzichtbaar en je kunt het ijs niet meer “lezen”. Je ziet niet of het dik is of juist dun op een dichtgevroren wak. Bovendien zie je scheuren niet meer. Een sneeuwlaagje op het ijs dat half ontdooid en weer opgevroren is schaatst niet erg gemakkelijk. Een ander onprettig bijverschijnsel is, dat die isolerende werking van de sneeuw nu juist tegen ons gaat werken. Een laag van 10 cm sneeuw op het ijs doet de aangroei ervan flink afnemen.
Conclusie: we hebben er liever niet te veel van. Of misschien toch wel, als het maar valt vòòr onze schaatsgebieden dicht vriezen. Of laat het maar 50 kilometer naar het oosten vallen, dan profiteren we er nog van bij oostenwind. Maar mooi blijft het wel, schaatsen tussen de besneeuwde velden.
W
aarneming in Zuidhorn om 18.00 uur:
* neerslag 8.00 uur tot 18.00 uur: 0.0 mm, afgelopen 24 uur: 0.0 MM, totaal deze maand: 0.0 mm.
* temperatuur om 18.00 uur: – 2.8 C
* max. temp: – 0.7 C
* onbewolkt
* wind: ONO, max tot 7.6 meter per sec, kracht 4
* barometer: 1036.9 hPa
* relatiefvochtigheid : 71 %
zonnige groet
Gerard Kiewiet