Algemene Beschouwingen Begroting 2017
Inleiding
In de algemene beschouwingen bij de voorjaarsnota schetsten we als PvdA een somber beeld van de groeiende tweedeling in onze maatschappij. Verschillende groeperingen dreigen het contact met elkaar te verliezen, uit elkaar te groeien. De kloof tussen arm en rijk wordt allengs steeds groter, is een constatering van o.a. de vooraanstaande econoom Piketty. Spreiding van kennis en macht, een grote wens van de PvdA leider Den Uyl, is vanaf de jaren 70 in onze consumptiemaatschappij steeds meer een spreiding van tennis en jacht geworden.
We zien ook een steeds grotere tweedeling tussen de allochtonen en de autochtonen. Ook als mensen hier geboren zijn, maar hun ouders of grootouders niet, horen ze er in de ogen van sommigen niet bij. Zelfs de termen allochtoon en autochtoon moeten al uit ons dagelijks taalgebruik verbannen worden.
Verder groeit de tweedeling tussen de mensen mét werk en de mensen zónder werk. In dat licht is het prettig te constateren dat onder dit kabinet het aantal werklozen drastisch is afgenomen, steeds meer mensen vinden werk. Desondanks blijven er in onze snel veranderende samenleving mensen zonder werk zitten, sommigen zullen door alle technologische ontwikkelingen nooit aan de slag komen.
Dit beeld kan volgens de PvdA alleen bestreden worden met maatregelen die gericht zijn op deelnemen aan de maatschappij, een betrokken samenleving dus. Dit kan ook lokaal, of zelfs juíst lokaal worden bevorderd. Wij denken dat hiermee de democratie en de saamhorigheid een grote dienst wordt bewezen. De fractie van de PvdA heeft de begroting 2017 en het politieke handelen op basis hiervan beschouwd.
Oppositie kan veel bereiken
Politieke partijen en haar vertegenwoordigers willen uiteraard zo veel mogelijk bereiken. Je wilt je invloed op de maatschappij zo veel mogelijk volgens jouw visie verwezenlijken. Het is logisch dat die invloed in een coalitie groter is dan in de oppositie.
Voor ons als fractie lag de vraag voor hoe bereiken we het meest, via de harde lijn van stevig erin vliegen of via de opbouwende lijn met constructieve voorstellen. Stevige oppositie, op veel gebieden er tegenin gaan levert veel aandacht op van de media. Tegen is aantrekkelijker voor journalisten. Je bent dan zichtbaarder en dat willen politici graag. Maar toch hebben wij als fractie gekozen voor de constructieve lijn, die misschien minder zichtbaar is, maar wel meer oplevert en onze invloed groter maakt.
We constateren met trots dat veel van onze suggesties door toezeggingen van de portefeuillehouders worden overgenomen. Ook moties ondervinden minder weerstand dan soms in het verleden, toen we wel in de coalitie zaten. De wil om samen te werken is groter geworden. Dat gold al voor de CU met wie het prettig samenwerken was en is, maar ook moties en amendementen met Groen links zowel in de oppositie als coalitie is samenwerking al langer goed mogelijk. Het CDA heeft een ommezwaai gemaakt, ze stelt zich veel socialer op, zoekt en vindt samenwerking en laat een socialer gezicht zien. We zien ook dat andere partijen ideeën van ons lenen. In de begrotingskrant laat zelfs de VVD een opvallend sociale benadering zien. Jesse, met deze VVD kunnen we ook wel samengaan…
Deze begroting laat zien dat veel van de voorstellen vanuit de raad, ook door de PvdA zijn of worden verwezenlijkt. Hier komen we bij de thema’s later op terug.
Sociaal domein
Dit thema is voor de PvdA ongelooflijk belangrijk, nu de regie van Rijk en provincie naar de gemeente is verplaatst. We worden er door onze achterban regelmatig op bevraagd. Door veel critici wordt een somber beeld geschetst, alsof er veel fout gaat. Dit beeld delen wij niet, zeker niet voor wat betreft de lokale situatie. Wij zien een goede samenwerking op dit terrein tussen de beoogde herindelingspartners, met een belangrijke inbreng vanuit Zuidhorn.
Het is goed dat het hele proces wordt gevolgd door een werkgroep vanuit de raden. Hierin gaan we verder dan veel andere gemeenten, constateert ook de VNG. We zien ook een stevige inbreng vanuit onze WMO-adviesraad. Zij hebben ook een belangrijke invloed op het beleid en een goede uitvoering daarvan.
Het proces van de transformatie is nog niet zolang bezig, nadat 2015 nog in het teken van de transitie stond. De geluiden van ‘de gemeenten houden veel geld over op het sociaal domein’ is een kortzichtige constatering. Hoewel feitelijk die constatering juist is, ook Zuidhorn houdt geld over, staan wij achter het beleid van de portefeuillehouder(s) om voorzichtig te zijn, Je kunt nog onvoldoende vergelijken, we zijn immers nog maar net op weg.
Wij willen in ieder geval het budget van het sociaal domein beschikbaar houden voor het sociaal domein. Voor iedereen moet de zorg maximaal toegankelijk blijven. Keukentafelgesprekken moeten hierop gericht zijn, maatwerk leveren. Zorgvraag centraal, niet het budget! Binnenlands Bestuur heeft diverse modellen onderzocht. Het Maatwerkmodel waar Zuidhorn zich van bedient komt daar goed uit, het leidt tot een grotere tevredenheid onder de cliënten.
Participatie: samen leven
Ons motto is dat iedereen moet kunnen meedoen en betrokken blijven bij de samenleving. Al jaren kun je zien dat dat in het Noorden beter lukt dan in het westen van Nederland. Wij zijn trots op het feit dat het speciaal voor de gemeente Zuidhorn nog meer geldt.
Treffende voorbeelden hierbij zijn het AZC en De Nieuwe Wierde, naast verschillen en een grote overeenkomst.
Het AZC gaat voorlopig niet meer open. Maar we waarderen de Zuidhorner bevolking in de procedure. Door tegenstanders werd open en respectvol gediscussieerd. Maar liefst 90 vrijwilligers stonden er klaar om te helpen het AZC zijn goede plek in de samenleving te laten krijgen. Hiermee heeft het college goud in handen en dat moet men koesteren. We zijn benieuwd of er al meer bekend is over de voortgang, vooral ten aanzien van statushouders.
De Nieuwe Wierde blijft definitief open! Massaal is de politiek en de bevolking op zoek gegaan naar mogelijkheden om dat voor elkaar te krijgen. Ondanks wat tegenstribbelen van een enkele ondernemer, was iedereen het erover eens dat er mogelijkheden moesten komen om de inkomsten van De Nieuwe Wierde toe te laten nemen en dat daarom het MFC eraan gekoppeld moest worden. Een belangrijke rol in het proces heeft de cliëntenraad gespeeld, maar het college verdient ook een pluim en wij zijn ook hier tevreden over onze eigen inbreng. Want in een vroeg stadium hebben wij voorstellen gedaan hoe je het afhaken van Zonnehuisgroep Noord zou kunnen opvangen. Veel van die voorstellen zijn verwezenlijkt. Ook eerdere aanbevelingen van de PvdA om te kijken hoe de bevolking zelf kan meewerken in de vorm van een Right to challenge worden toegepast. Zo moet het!
Toegankelijkheid
Om participatie te bevorderen heb je ook toegankelijkheid voor iedereen nodig. We benoemden het al bij de zorg. Maar voor een betrokken samenleving gaat dit veel breder. In een inclusieve samenleving verdient iedereen een eerlijke kans om volwaardig mee te kunnen doen. Maar voor veel mensen met een beperking is toegankelijkheid allesbehalve een vanzelfsprekendheid. In het vragenuur van 30-5-2016 en de algemene beschouwingen bij de voorjaarsnota hebben we hier ook al aandacht aan besteed. Volgens het VN-verdrag zijn wij als gemeente verplicht een integraal periodiek plan te maken met concrete acties rond thema’s als regulier onderwijs, zelfstandig wonen, consument zijn, gelijke kansen als werknemer of ondernemer; toegang tot informatie, genoemde (openbare) gebouwen en openbaar vervoer. Toegankelijkheid moet de norm worden en ontoegankelijkheid de uitzondering’.
We vroegen u bij de voorjaarsnota of u al ideeën heeft voor een dergelijk plan en wanneer kunnen we het verwachten? En welke ervaringsdeskundigen gaat u hiervoor uitnodigen? We hebben nog niets concreets gezien! Alle vragen blijven overeind en de tijd begint te dringen. Het is bijna 1 januari 2017! We horen graag van de wethouder wat we kunnen verwachten voor 1-1-2017?
Duurzaam samen leven: werken aan onze omgeving
We zijn blij met de investeringen in de omgeving. De Gast in Zuidhorn en de Langestraat in Noordhorn in ere hersteld, VV Aduard een gerenoveerd gebouw, het Aduard 800-pad wordt verlengd in het jaar dat Aduard haar 825-jarig bestaan viert, naar Zuidhorn, vanaf de Spanjaardsdijk.
We waren enthousiast over het burgerinitiatief voor een MTB-trail in Zuidhorn. Maar het moet niet bij een onderzoek blijven, we willen nu wel dat het snel wordt aangelegd. We hadden al plannen verwacht bij deze begroting. Het beach-(volleybal)veld werd sneller aangelegd. Dat heeft toch niets te maken met de hobby van collegeleden? Hetzelfde geldt voor het kunstgrasveld voor de hockey, blijft toch ook niet hangen in de fase van onderzoek?
Voorzitter, de PvdA heeft de indruk dat de ambitie bij de start van dit college op het gebied van duurzaamheid ook in deze programmabegroting alweer niet wordt omgezet in concrete daden. Wel wordt duurzaamheid een aantal malen genoemd, maar tot concrete stappen, met name op het gebied van RO, woningbouw en sociale duurzaamheid leidt dit niet. In ieder geval niet meer dan de huidige regelgeving vraagt. Maar uw ambitie ging immers veel verder. Wij vinden het jammer, dat de praktijk achterblijft bij uw ambitie. Nu o.a. de herziening van een aantal bestemmingsplannen voor de deur staat verzoeken wij u hiervan werk van te maken. Een ander concreet voorbeeld: gescheiden inzamelen van wegwerpluiers.
Bij het investeren in de omgeving past het werken aan de spoorbrug. Dat levert natuurlijk hinder op. Wij vinden dat de aangekondigde hinder echter te groot is. We willen een goede verkeersafwikkeling. De veiligheid van onze inwoners komt nu in het geding. De N355 (in de volksmond Fanerweg) is namelijk zeer druk en al dat verkeer kan niet worden omgeleid door het dorp. De Gast kan dat niet aan. We houden ons hart vast voor de overstekende schoolkinderen bij de Gast en de Hooiweg. Het is bovendien zeer onwenselijk voor de hulpdiensten, een omweg via vastlopend verkeer. Om niet te spreken over de T-splitsing en in de spits het onmogelijk invoegen bij het verkeer dat vanuit Noordhorn komt over het Van Starkenborghkanaal.
Het moet anders en het kan ook anders. Wij pleiten voor een nieuwe doorgang verderop en laat de oude het hele jaar gewoon open. We vinden dat het college oplossingen als deze moet gaan bepleiten bij ProRail, want een omleiding door het dorp kan echt niet! (motie)
Samen leven, samen wonen.
De druk op de sociale woningbouw en betaalbaar wonen wordt alleen nog maar groter: van ingeschreven woningzoekenden, het groeiend aantal alleenstaanden, de minder ‘rijke’ gepensioneerden en van statushouders. Voor zowel Wold en Waard, als gemeente een best pittige opgave de komende tijd. Hou de kleine dorpen ook in het oog, kleinschalig bouwen moet mogelijk blijven. Wij houden de ontwikkelingen rond de entree in Grijpskerk in de gaten.
De Oostergast loopt weer heel goed, de inloopavond over de Propusstraat werd goed bezocht. We willen graag een blijvend goede kwaliteit, geen eenheidsworst: afwisseling in kleur en architectenkeuze. Sociale koop en sociale huur zijn in de Oostergast de sluitpost geworden. Wij pleiten voor een hogere prioritering!
Over verlaging van de woonlasten bent u juichend, maar in een bijzin lezen we dat de afvalstoffenheffing met 9,6% omhoog gaat. Dat zijn ook woonlasten en het hakt erin voor lage inkomens.
Voorzitter, we lezen ook pagina 76. We zien daar het oordeel ‘matig’ over de huisvesting van statushouders. Het loopt dus niet goed. Wat gaat u hieraan doen? U bent ertoe wettelijk verplicht! Geen vrijblijvendheid, we verwachten dus ook geen vrijblijvend antwoord. Het geldt voor het hele Westerkwartier, zoekt u een gezamenlijke oplossing?
Samenwerken aan een nieuwe gemeente
Het jaar 2017 staat in het teken van de definitieve besluitvorming over, en de verdere voorbereiding van, de gemeentelijke herindeling in het Westerkwartier. Dit is voor onze gemeente dus een belangrijk thema. Waarom doen we dit ook alweer?
Decentralisatie van overheidstaken betekent dat de beleidsuitvoering zo dicht mogelijk bij de burger moet worden gelegd. Dit sluit ook aan bij het uitgangspunt van de gemeente als ‘eerste overheid’.
Dit vraagt wél om bestuurskrachtige gemeenten, die hierop zijn toegerust. Nu, maar ook in de toekomst. Dit alles in het belang van de inwoners en de lokale gemeenschappen. Daar ligt de essentie van de gewenste herindeling.
Kunnen we als gemeente maatschappelijke taken goed oppakken, wettelijke taken uitvoeren, maar ook eigen ambities waarmaken. Kunnen we kwalitatief goed bestuur bieden, naast een goede dienstverlening die past in de eisen van de tijd. Samenwerkingsverbanden missen vaak een passend opdrachtgeverschap. Om de genoemde kwaliteit ook voor de toekomst te kunnen borgen zijn wij voorstander van de Westerkwartier-herindeling, waarover wij op korte termijn in deze raad zullen besluiten. Daarmee begint het wettelijke traject dan écht.
Wij hopen dat het inclusief het gebied van het nationaal landschap Middag-Humsterland in zijn geheel zal zijn. Wij zien met belangstelling uit naar de uitkomsten van de raadpleging, waarvoor de stemtermijn inmiddels net is afgesloten. Tot zover.
Namens de PvdA, André Hatzman en Mark Veenstra www.westerkwartier.pvda.nl
