Algemene Beschouwingen GroenLinks bij de Begroting 2017
Hoogconjunctuur
Nieuw Optimisme bij de aanpak van maatschappelijke problemen: daar sprak de fractie van GroenLinks in Zuidhorn over bij de Voorjaarsnota 2016. Maar zelfs in het toenmalige optimistische gemoed hadden we niet kunnen dromen dat de overvloed van het geld voor Zuidhorn. Het lijkt in deze hoogconjunctuur niet op te kunnen.
Tegelijkertijd hebben vele groepen daar nog -steeds- niets aan. De middenklasse is sterk verarmd en verkleind. De twintigers en vele dertigers moeten het doen met tijdelijke banen. De armen hebben niet meer te verteren. Het publieke domein en de publieke instellingen verslonzen. En de onvrede over het systeem, vooral over de rauwe vrije markt en het soms wankele democratische stelsel, groeit. Als je het boek “Overvloed en onbehagen” (“The Embarrassment of Riches”) van Simon Schama leest over de Nederlandse cultuur in de Gouden Eeuw kun je veel van de hedendaagse maatschappelijke en culturele ontwikkelingen beter plaatsen. Er is een samenleving in de rui en de elite en instituties verstaan de signalen daarvan te laat.
Dus naast het optimisme reden tot zorg en reden om hard te werken aan verbeteringen.
Overvloed: het dak repareren, als de zon schijnt
Het financiële beeld van de gemeente is gunstig. Er blijft veel geld over. Zelfs op het Sociaal Domein. GroenLinks blijft dit raar vinden. Intussen zijn allerlei potjes en reserves ook goed gevuld. Kortom: het geld lijkt dus tegen de plinten op te klotsen.
Intussen worden er ook veel goede dingen gedaan met het geld. Er wordt fors geïnvesteerd: in de renovatie van het gebouw van VV Aduard, de aanleg van een fietspad langs het van Starkenborghkanaal tussen Zuidhorn en Spanjaardsdijk en de reconstructie van De Gast in Zuidhorn, afspraakbanen (voor mensen met een arbeidsbeperking) en het behoud van De Wierde in Grijpskerk, uitvoeringsprojecten duurzaamheid, behoud zwembaden, stimulering plattelandsbeleid, kwaliteitsverbetering van de groenvoorziening, infrastructuur in woonwijk de Oostergast, de vervanging van de vaste brug Hoofdstraat Niezijl, renovatie van de sporthal De Kooi in Oldehove, diverse speelterreinen in de gemeente en de vervanging van de chloorinstallatie en verwarmingsketel van zwembad Electra in Oldehove.
Kortom: repareer het dak, als de zon schijnt.
In deze overvloed hoeven we zelfs de Onroerend Zaak Belasting (OZB) voor 2017 en 2018 niet te verhogen. Waar zijn de tijden van het vorige college, waarin jaarlijkse stijgingen van 10 % en 15% aan de orde waren? En we doorbreken zelfs nu al het Bestuursakkoord, waar we 5% als bovengrens hebben afgesproken. Nu al 0 % stijging. Dat we als GroenLinks na al onze pleidooien voorzichtig te zijn met verhogingen van de OZB na twee jaar coalitie nu hier staan, hadden wij niet kunnen dromen! Wij vinden dit zo belangrijk, omdat lage lasten ook de huishoudens helpen om zich te herstellen van de klappen van de crisis. Kortom: repareer het dak, als de zon schijnt. Overigens niet te veel gejuicht, want de woonlasten gaan voor 2017 nog wel een beetje omhoog met gemiddeld € 8 door de stijging van de afvalstoffenheffing. Er blijft dus nog wel werk aan de winkel voor het college.
Laten we het zacht uitdrukken: we hebben slechtere tijden gehad of beter: het kon minder. We hebben waardering voor het college dat met rust en beleidsvastheid werkt, maar tegelijkertijd met gedrevenheid en enthousiasme. De GroenLinksfractie wil een groot compliment geven aan het college over zijn rol bij de afspraken met de zorgaanbieders en anderen over de Nieuwe Wierde in Grijpskerk: goed beweeglijk en creatief reagerend op de maatschappelijke vraag en tegelijkertijd degelijk. Vooral ook wethouder Bert Nederveen verdient een pluim.
Het belangrijkste vinden wij dat er een modernere wind waait door het gemeentehuis: er wordt serieus gezocht naar de verbinding met inwoners en de samenleving. Leuk vinden wij de wijze waarop wethouder Fred Stol zich uit het snel internetprobleem probeerde te redden. Hij had daarvoor wel nota bene de fractievergaderkamer een week nodig om een soort scrum kennismarathon te organiseren. Al dat werk had overigens bij het college van GS en vooral zijn CDA-gedeputeerde wel een beter onthaal verdiend.
De aandacht op het gemeentehuis voor innovatie, techniek en samenleving groeit. Die open cultuur is in onze ogen wezenlijk voor een duurzame, rechtvaardige, gezonde en welvarende lokale gemeenschap.
Er wordt ook door anderen veel geïnvesteerd in en rond Zuidhorn, vooral de provincie en het rijk via ProRail. Dat is mooi voor de werkgelegenheid en voor het oplossen van enkele maatschappelijke problemen. Opnieuw wreekt zich dat de provincie Groningen alle infrastructurele projecten – die wij op zich toejuichen, want een goede infrastructuur is essentieel voor de ontwikkeling van de regio – als losstaande projecten beziet en er maar niet in slaagt een algeheel beleid op infrastructuur en mobiliteit te ontwikkelen. We dienen de motie van de fractie van CU hierover mee in.
Over de opvang van de statushouders is het oordeel in de Programmabegroting “matig”. Wat gaan we doen aan het realiseren van de taakstelling in 2017, al dan niet in WK-verband? En hoe groot is de dreiging van de Plasterkboete voor Zuidhorn?
Openbare buitenfitness
Buitenfitness is sterk in opkomst. Veel gemeenten richten de laatste jaren publieke “outdoor gyms” in, met veel succes. Zo wordt in onze buurgemeente Leek op dit moment gewerkt aan “fris fit in Leek”; een outdoor fitnesspark dat voor ca. € 60.000 bij het grootwinkelplein komt. Een mooi voorstel voor onze dorpen te verwezenlijken in de komende jaren. Wat vinden het college en de fracties ervan?
Duurzaamheid Wold & Waard
Bij de duurzaamheid is de pluim voor het college en vooral wethouder Henk Bakker dat het vermogen opgestelde zonne-energie 132 is, terwijl dat landelijk 38 en in Marum bijvoorbeeld 75 is!
Bij de verduurzaming van de woningvoorraad moeten we op twee punten nog wat meer bereiken dan nu in de beleidsparagrafen staat.
Het eerste betreft de verduurzaming van de sociale huurvoorraad. De lange termijnvisie van Wold&Waard behelst een lager tempo, waar vooral met kleine stapjes naar een doelstelling voor 2050 wordt toegewerkt. Dit is voor GroenLinks echt te weinig en te laat. We dienen daarvoor een motie in.
Een tweede verbeterpunt betreft de nieuwbouw. Er moet echt een schepje bovenop. We stellen voor te onderzoeken of we niet – net als in eerdere jaren – in Zuidhorn de duurzaamheidsnormen net wat verder aan kunnen scherpen. Ook dit is verwerkt in onze motie.
Armoede
Ondanks, wellicht uiteindelijk wellicht dankzij, de hoogconjunctuur zitten er nog te veel inwoners en huishoudens in de knel. Die hoogconjunctuur moet ons de gelegenheid geven, we zouden zelfs zeggen, de opdracht om de armoede sneller verder terug te dringen. Het kabinet heeft 100 mio extra opgenomen in de begroting van 2017 voor armoedebestrijding, die via de gemeente wordt ingezet. Dit bedrag is nog niet in de begroting. De fractie van GroenLinks staat erop dat de extra middelen gebruikt worden voor extra maatregelen. In het vroege voorjaar komt de nota Armoedebeleid van het college. Wij willen dan ook indicatoren afpreken. De armoede moet echt onze gemeente uit. Wij denken aan de volgende twee indicatoren, één meer kwalitatief en één kwantitatief:
. We brengen een groep van vergelijkbare gemeenten bijeen om van elkaar te leren en elkaars beleid laten beoordelen. Door deze “peergroep” wordt bij een schouw het beleid van Zuidhorn als “goed” beoordeeld.
Onze gemeente doet het op verschillende kengetallen 10% beter dan vergelijkbare gemeenten.
. Wat vinden de andere fracties van deze benadering? We moeten tegelijkertijd zorgen dat de overvloed ook de armoede in de publieke sector tegengaat. We noemen in dit verband als huiswerk: het onderhoud kapitaalgoederen “matig” en de bestemmingsplannen “matig”. Er moet aan gewerkt worden om ze op goed te krijgen.
Onbehagen
Het rare en in sommige opzichten griezelige is dat de overvloed samengaat met het afbrokkelend vertrouwen in de democratie. Wij zien nu ontwikkelingen in onze samenleving -net zoals Schama beschrijft over de Gouden Eeuw-, waarbij de kloof tussen de verschillende groepen dieper en blijvender wordt. Als je uit een armere wijk of in een scheiding komt, dan heb je ook minder kans op opleiding, gezondheid en langer leven. Je hebt dan ook minder toegang tot de democratie.
De afstand tussen bewoner en bestuur is nu al een probleem en dreigt bij herindeling alleen maar groter te worden. Dit probleem moet echt serieus genomen worden. Concreet, college: kijk nog eens kritisch naar de gemeentepagina. Er zijn meer projecten van de gemeente, die zich goed lenen voor meedenken van burgers.
Bij die projecten kan goed beschreven worden, waarmee men bezig is, wat het einddoel is, wanneer men dat denkt te bereiken en welke tussenbesluiten genomen moeten worden. En hoe de burger daarbij kan meedenken.
Wij vinden dat Zuidhorn ook moet zoeken naar moderne vormen. Wij denken zelf aan een soort Jurywerkvorm zoals de gemeente Rotterdam die probeert. Je kunt ook denken aan een groep van 50 of 100 inwoners die geloot worden. We dienen daarvoor een motie in.
Van oudsher is er natuurlijk onbehagen tegen bureaucratie. Daarom is het aardig dat paspoorten en rijbewijzen thuis gebracht kunnen worden. Is dit al oefenen met het werken zonder stenen gemeentehuis? Is er al een nieuwe bestemming voor het huidige gemeentehuis? Zouden we het een laboratorium kunnen maken voor nieuwe vormen van inwonersbetrokkenheid? En tegelijkertijd een moderne flexibele werkplek voor reizigers van het Transferium?
GroenLinks neemt ook veranderingen waar in de beleving van enkele min of meer culturele tradities. Er zijn nu andere gedachten over het Sinterklaasfeest. In het Dagblad lazen we dit weekend dat de gereformeerde scholen in onze gemeente Zwarte Piet al niet meer verwelkomen. Het college haalt de Goedheiligman binnen. Hoe gaat het college om met die veranderingen, die ook een aantal ouders en anderen voor ogen staan? Het zou goed zijn als dit soort geliefde tradities voor iedereen leuk blijven. Veranderingen zijn er ook in de beleving van vuurwerk en carbid. Daarbij spelen eveneens gezondheids- en diervriendelijkheid een rol. Juist om op zich interessante tradities te behouden, dienen ze aan de tijdgeest aangepast moeten worden. Doe je dat niet, dan wordt de kans op verdwijnen vergroot. Laten we eens een beperkt experimentje houden. Dan kunnen we zien wat bij de schaal van Zuidhorn past.
Gebruik de overvloed
De raadsexcursie ging dit jaar langs verschillende mooie bezienswaardigheden en ander plekken in onze gemeente. Opvallend was dat enkele raadsleden en zelfs een enkele wethouder grapten dat ze wel wisten waar het voormalige station van Visvliet heeft gestaan, maar eerlijk bekenden niet alle excursieplekken te kennen. Als zij het al niet weten, dan valt er bij onze inwoners nog veel te winnen in kennis en enthousiasme over de interessante plekken in de eigen gemeente. Onze suggestie: regelmatig aandacht hiervoor in de blokadvertenties en op de website.
Bij de Voorjaarsnota zeiden we als GroenLinks-fractie: “(….) nog wat harder lopen wethouders. Dus college: er kan nog een schepje bij.” Dat schepje lijkt er te komen. Maar er is intussen heel veel extra geld. Dus dat schepje moet nu echt een schep worden en daar lijkt het gelukkig ook op. Kortom: repareer het dak, als de zon schijnt.
De GroenLinks-fractie concludeert dat er méér aandacht nodig is voor de laagopgeleiden, mensen met een smalle beurs en mensen met gezondheidsrisico’s. Ook voor de vorderingen met de duurzaamheid. Bij alle goede voorstellen mag hier nog wat meer doorklinken in 2017. Daarvoor zijn we dan ook GroenLinks. Hierbij zeggen we: repareer het dak, nu de zon schijnt. Simon Schama citeert stichtelijk Calvijn: “Laten zij die overvloed hebben eraan denken dat ze zijn omgeven met doornen, en laten ze goed oppassen dat ze er niet door geprikt worden.”
Herfst 2016
Klaas-Wybo van der Hoek
Alex Temmingh
Michiel Pellenbarg
