n Aandre tied was op til
Doordacht doen
GroenLinks Westerkwartier over de Perspectiefnota van het college van b&w
GroenLinks Westerkwartier vindt dat de Perspectiefnota en de Collegeuitvoeringsprogramma van het college van b&w niet allemaal slechte voorstellen kennen. De goede zal GroenLinks zeker steunen. Maar veel zaken rammelen. Helaas zijn de visie, de hoe- en haalbaarheidsvragen onvoldoende of nog onvoldoende. De grote OZB-verhoging is daarom en vanwege eerdere beloften nu niet gerechtvaardigd. Er wordt veel te veel van inwoners gevraagd. Dat raakt de lage en middeninkomens. Daardoor loopt het huis van deze coalitie loopt nu al stevige scheuren in het fundament op.
“En net als bij de bouw van een huis beginnen we met een stevige fundering. Die fundering wordt gevormd door onze perspectiefnota.” Dit staat allemaal aan het begin van de “Perspectiefnota Een Kwestie van Gewoon Dóen’’ van dit college. Tegelijkertijd hangt er in de lucht dat de inwoners en de omstandigheden een andere samenleving vragen: een samenleving met letterlijk en figuurlijk nieuwe energie, de menselijke maat, anders omgaan met de aarde en het landschap, en eerlijker kansen en verhoudingen. Of in de woorden van het gedicht Van Starkenborghknoal van de Westerkwartierdichter Willem Tjebbe Oostenbrink:
“n Aandre tied was op til
Minsen kwammen
Met meer proat
Over de brug.”
In eerste lezing: een opgewekt stuk vol ambities. Veel ambities zijn zo geformuleerd dat van links tot rechts er niet tegen kan zijn. En het is prettig dat er een Collegeuitvoeringsprogramma is: te waarderen werk. Er staan verschillende voorstellen in, die onze fractie van GroenLinks aanspreken en die onze fractie zal steunen. De lezer moet overigens enkele aanmatigende opmerkingen voor lief nemen als :"net als U denken wij...… Wij weten wat er leeft...…" Een soort “Big College Watching You”: het weet wat wij denken! En er staat echt: “En we streven ernaar dat onze inwoners gelukkig zijn.” Mooi: onze inwoners gelukkig laten zijn, hoewel dat wel ver achter de voordeur gaat.
Een tweede lezing levert echter wel bedenkingen en zorgen op bij onze fractie van GroenLinks. GroenLinks moet oordelen dat “de stevige fundering” misschien niet lijkt op die van een te verplaatsen Spoorweghuisje, maar geenszins stevig is en onvoldoende op grond van de goede analyses gelegd wordt. De oplossingen zijn onvoldoende doordacht en de financiële keuzen zijn niet geloofwaardig. GroenLinks is ook van het doen, maar we moeten er wel eerst over nadenken: het gaat immers om onze inwoners en hun toekomst. Doordacht doen dus.
Onze gemeente is nog niet bekomen van de herindeling. Toch steekt het college zijn borst vooruit als tweede gemeente van Groningen, een van de grootste gemeenten in Nederland qua oppervlakte, en wil het tegelijkertijd bij de top tien best scorende gemeenten qua Europese subsidies horen (dat wordt nog een zware concurrentie met de gemeenten Appingedam en Oldebroek). Het college ziet onze gemeente als een plattelandsgemeente, wat voor een aantal dorpen niet het geval is, omdat die vanwege hun verbinding met Groningen, Drachten en Heerenveen met vele forensen een schakelfunctie hebben. Dat moet leiden tot andere prioriteiten voor die dorpen.
De ambities worden geformuleerd en er wordt alvast een beetje geld bijgelegd in het uitvoeringsplan zonder dat de hoe- en haalbaarheidsvragen afdoende zijn beantwoord. Er is vaak een groot gat tussen het doordenken (de visie) en het doen. Het “Gewoon doen” van de titel van de Perspectiefnota wordt dan toch ondoordacht doen.
Enkele voorbeelden:
Autoverkeer: geen visie, wel allerlei losse maatregelen die veel geld kosten (vangrail, onderzoek rondweg Leek, Noord-Zuid-verbinding). Onderzoek naar een gemeentebrede verkeers(veiligheids)visie wordt aangekondigd. De logische en juiste volgorde is: eerst de mobiliteits- en verkeersvisie Westerkwartierbreed maken. En op grond daarvan onderzoek doen naar rondweg en de Noord-Zuid-verbinding, waarbij voor GroenLinks de voorwaarde is dat ook duurzame alternatieven serieus worden onderzocht. Wij dienen daar moties voor in.
Zorg voor burgers: een vriendelijke, maar veel te vage visie (geluk), geen onderbouwing en nauwelijks concrete maatregelen. Het optimisme dat door het beleid in het Sociaal Domein op korte termijn de preventie de kosten laat vastklikken op het niveau van 2019, wordt nergens onderbouwd. Onze inwoners lopen hiermee risico’s en ook de gemeentelijke schatkist. En intussen komt er weer niets van het optrekken van de kwijtscheldingsgrens voor de armsten tot 130 % van het bijstandsniveau.
Sport: een vriendelijke visie, maar geen boter bij de vis (onderhoud terreinen). Er wordt alleen gedacht aan een investerings- en onderhoudsagenda voor maatschappelijk vastgoed en sportvoorzieningen. Hoezo doen? We komen met een motie naar aanleiding van de insprekers, ook over de rubberkorrels in de kunstgrasvelden die om milieu- en gezondheidsredenen vervangen moeten worden.
Cultuur: er wordt geïnvesteerd in samenwerking met en tussen onderwijs en bibliotheken en andere maatschappelijke organisaties. Op de laatste pagina van het uitvoeringsprogramma heeft het college het over een regionale cultuurvisie. Daarin moet naar onze mening plaats zijn voor de inzet van cultuurcoaches . Een cultuurcoach is de schakel tussen onderwijs en cultuuraanbieders en biedt ondersteuning aan amateurverenigingen. Hiervoor zijn landelijke middelen beschikbaar.
Duurzaamheid en energietransitie: er staan mooie zinnen. De leningen worden voortgezet en er wordt een ferm standpunt in genomen tegen aardgaswinning en fracking: prima! Maar gezien de omvang en de urgentie van het vraagstuk is dat onvoldoende. Het perspectief komt niet verder dan faciliteren, voordoen en veel te weinig geld, nl. € 415.000,= in 2019 als een schot hagel voor zo’n acht belangrijke beleidsvelden en ook nog incidenteel.
Krijgt ons kwetsbare landschap met haar sloten en houtwallen wel voldoende bescherming? Bovendien kan de uitspraak van de Raad van State over de stikstofuitstoot gevolgen hebben voor meer rondwegen en andere projecten.
Fietsverkeer: hier zien we gelukkig wel een samenhangende visie met logische maatregelen (fietspaden, aansluitingen op de noordelijke variant van het nieuwe fietspad Leek-Groningen, brug Paddepoel).
Verder is er opmerkelijk geen aandacht voor boeren en boerinnen, die de komende jaren om moeten omschakelen naar circulaire en natuurinclusieve productie en te maken krijgen met klimaat- en stikstofmaatregelen: een gemiste kans. Vooral omdat landbouwbedrijven van groot belang zijn in en voor onze gemeente. Paarden in het “Paardenkwartier” lijken voor het college belangrijker dan gewoon hardwerkende boeren en boerinnen in Westerkwartier.
Het college stelt voor de komende drie jaar een ruige ozb-verhoging voor van opeenvolgend 10%-5%-5%. In de begroting 2019 zei het college nog: “Wij houden rekening met de afspraak die de vier gemeenten (en de gemeente Winsum) in de aanloop naar de herindeling hebben gemaakt, dat de gemiddelde lasten voor inwoners in de nieuwe gemeente niet stijgen.” Hoeveel gierende inflatie kan een politieke belofte tussen februari en juli verdragen?
Onze belangrijkste vijf argumenten tegen zo’n verhoging nu zijn:
-De financiën van Westerkwartier zien er behoorlijk goed uit. In tegenstelling tot de meeste gemeenten kampt Westerkwartier niet met grote tekorten. Dat betekent dat we behoorlijk ambitieus kunnen zijn én dat het niet nodig is om de ozb te verhogen.
-Het college en de organisatie hebben de menskracht nog niet om dat extra geld verantwoord te besteden. Enkele weken geleden kwam uit een van de collegepartijen de opmerking dat het nog een chaos zou zijn op de gemeentehuizen.
-Aan de inwoners kan niet gegarandeerd worden dat er iets extra’s wordt geleverd voor de extra belasting die ze betalen. De woorden van de Perspectiefnota kunnen nog niet waar gemaakt worden: "We willen (...) laten zien dat we als heringedeelde gemeente direct waarde kunnen leveren aan onze inwoners en de regio".
-Er is nog geen doordachte uitwerking van de plannen waar het geld aan besteed zou moeten worden.
-Alle partijen hadden beloofd dat de gemiddelde lastendruk niet zou toenemen. Deze belofte wordt nu al niet nagekomen. In de verkiezingsprogramma’s van de coalitiepartijen is ook helemaal niet te vinden dat ze een grote verhoging zouden doorvoeren. De kiezers hebben dus niet de goede informatie gehad.
En hebben de coalitiepartijen niet beloofd in het coalitieakkoord dat ze een efficiencywinst van 2 miljoen zouden realiseren? We zien daarvan weinig terug. Overigens is het interessant dat de wethouder financiën van die coalitie niet gelooft in die efficiencywinst met zijn opmerking bij de presentatie van de Perspectiefnota “Een herindeling leidt over het algemeen niet tot een kostenverlaging.” (DvhN, 21 juni 2019, pag. 22) Dat inzicht had hij blijkbaar niet voor de herindeling en voor de verkiezingen en ook nog niet toen hij voor het coalitieakkoord tekende.
GroenLinks vindt het niet verantwoord om nu zoveel extra’s te vragen van de inwoners. Een grote belastingverhoging nu schaadt echt het vertrouwen in de nieuwe gemeente en in de politiek. Ze is bovendien ongeloofwaardig. Daarom een motie.
Samenvattend, de Perspectiefnota en de Collegeuitvoeringsprogramma bevatten goede zaken. Waar ze stroken met het GroenLinksprogramma zullen we ze zeker steunen. Helaas zijn de visie, de hoe- en haalbaarheidsvragen onvoldoende of nog onvoldoende. De grote OZB-verhoging is daarom en vanwege eerdere beloften nu niet gerechtvaardigd. Daardoor loopt het huis van deze coalitie loopt nu al scheuren in het fundament op. Het beeld dringt zich op van een quasi-hip zelfbedieningsrestaurant, waarbij het college bij de ingang aan de gasten al vraagt een rekening te betalen van een sterrenrestaurant. En dan moet die gast ook nog zelf het menu samenstellen, koken en de afwas doen. Onze inwoners worden hier echt niet gelukkiger van. Kortom: we moeten ons aan beloften houden en dus doordacht doen. We hebben niet meer van hetzelfde nodig, maar minder en meer van het nieuwe. De tijd verandert. Kortom: de Perspectiefnota is een onvoldoende antwoord op “n Aandre tied die op til is.” We hopen dat de begroting beter wordt.
We hebben moties om de begroting de goede kant uit te krijgen: socialer en groener.