Een bijzondere avond is het voor de politiek en het bestuur van Zuidhorn.
Er ligt een Bestuursakkoord, waarin wordt gesteld dat “we de gemeentelijke overheid opnieuw moeten uitvinden” (pag. 4). De decentralisaties in het sociale domein zullen ons voor keuzen stellen als: steunkousen of stoeptegels? En de veranderingen in de economie voor: doorleren of achteruit boeren?
Bijzonder ook omdat we voor het eerst sinds 16 jaar een college van Burgemeester en Wethouders krijgen met een andere samenstelling. Zo’n college van CDA, CU en GroenLinks is -voor zover wij kunnen nagaan- ook het enige in deze samenstelling in Nederland: uniek dus.
Mijn fractie en mijn ledenvergadering hebben het Bestuursakkoord niet allereerst beoordeeld op het aanvinken van het aantal gescoorde GroenLinksprogramma-punten en -puntjes. Zij lijken te verlangen naar een nieuwe lente en een nieuw geluid. In de informatie- en formatiegesprekken blijkt dat in de lucht te hangen: ook bij het CDA, de CU en overigens ook de andere fracties is men op zoek naar een nieuwe bestuursstijl en antwoorden op nieuwe uitdagingen van een geheel nieuwe aard en omvang.
In de beoordeling door GroenLinks van het Bestuursakkoord staan daarom twee hoofdvragen centraal:
-Komt er een andere bestuurscultuur? De ondersteunende vragen hierbij zijn: Worden de luiken op z’n minst een beetje verder open gezet? Gaan het bestuur en hun ambtenaren meer naar buiten? Leren we meer van wat er buiten aan kennis en ervaring is? Laten we eerst de inwoners aan het woord? Zorgen we dat onze gemeente als eerste lijn in het openbaar bestuur echt weer van de mensen wordt?
- Wordt er een samenhangende visie voor het college geformuleerd? De ondersteunende vragen hierbij zijn: Hoe kijkt het college naar de samenleving en inwoners? Aan wat voor soort samenleving bouwen wij? Hoe bieden we inwoners, vooral werklozen, mensen met een smalle beurs en middeninkomens onder druk perspectief op banen en toekomst? Maken we van het gedecentraliseerde sociale domein geen nieuwe klassen- en standenmaatschappij, waarin financieel vermogen, afkomst en/of diplomademocratie de armen en mensen op de pechstrook van de samenleving verdringen? Stimuleren onze jongeren door te leren? Werken we eraan mee dat bollebozen in baanbrekende bedrijven komen en tegelijkertijd mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt wel kansen krijgen?
We hebben er heel hard aan gewerkt de afgelopen weken: dit Bestuursakkoord “Verbinden. De mens centraal: vernieuwen en vertrouwen” formuleert open en toch wel veelbelovende antwoorden op onze hoofdvragen.
- Ja, we bouwen aan een andere bestuurscultuur. We zetten de ramen van het gemeentehuis verder open. Het CDA brengt in: tussen de mensen staan. Het CU formuleert: omzien naar elkaar. GroenLinks legt de nadruk op: het menselijke gezicht en de menselijke maat. Het bestuur, de wethouders en de gemeente moeten aaibaar blijven en beter aaibaar worden. De rol van onze ambtenaren zullen ook veranderen: we moeten ook in hun scholing en ontwikkeling investeren. We timmeren niet alles dicht in een bestuursakkoord om daarmee de inwoners en de oppositie het nakijken te geven. Over enkele vitale kwesties worden brede maatschappelijke discussies georganiseerd, voordat er definitieve standpunten worden ingenomen: de gemeentelijke herindeling, het sociale domein en de lerende economie. In een belangrijke kwestie als de herindeling is zelfs alléén de raad aan zet en niet alleen de collegepartijen en helemaal niet het college. Mooier kunnen de inwoners, wij als GroenLinks met ons kritische standpunt tegen de herindeling en de oppositie met haar enthousiaste pro-herindelingsstandpunt het niet krijgen. Onze GroenLinks-inbreng is hierbij (hoe de uitkomst dan ook moge worden): voer intensief de discussie over de maat, borg het menselijke gezicht en houd de menselijk maat vast. Bij dit Bestuursakkoord zijn we al met de nieuwe openheid begonnen: de niet-collegepartijen, dorpsverenigingen en adviesraden konden reageren op het concept. Enkele opmerkingen hebben we verwerkt. En waar vind je een Bestuursakkoord dat zijn eigen oppositie organiseert met: “Discussie en tegenspraak vinden we stimulerend: samen kunnen we ervan leren en er beter van worden.” ? (pag. 6)
- Ja, er wordt een aansprekende visie geformuleerd. We hebben het niet over de eisende participatiemaatschappij uit de Troonrede van VVD en PvdA. John F. Kennedy’s uitspraak: “Vraag niet wat jouw land voor jou kan doen, maar vraag wat jij voor je land kunt doen” is niet alleen versleten, maar wordt ook misbruikt. Onze inwoners doen al veel voor onze dorpen, sommigen -denk aan mantelzorgers- echt bijna onverantwoord veel. We hebben een samenleving voor ogen waar natuurlijk inwoners participeren, maar waar zij zo nodig ook kunnen rekenen op de overheid. Een overheid moet op veel gebieden ook gewoon de wet houden, betrouwbaar zijn, handhaven, een schild voor de zwakken zijn. Daarom kiest deze coalitie voor de “inclusieve samenleving”: we rekenen op elkaar én op de gemeente.
En daarop staan de twee belangrijke pijlers: mensgericht en duurzaam. Die zijn in het gehele beleid te vinden.
Velen weten dat wij ons hele grote zorgen maken over de werkgelegenheid en de ontwikkeling van kennis in ons land. Voor ons is het van doorslaggevend belang dat het lokale werkgelegenheidsbeleid een centrale plaats heeft in dit Bestuursakkoord. Kennis en innovatie zijn de sleutels voor de toekomst van onze inwoners en samenleving: de lerende economie en innovatie zijn opdrachten voor het nieuwe college. Er moet meer gelezen en gestudeerd worden. Goed onderwijs en kennis zijn de beste wapens voor ontwikkeling en tegen werkloosheid.
Verder is er concreet veel in het Bestuursakkoord terug te vinden van wat GroenLinks belangrijk vindt: kwaliteit van het onderwijs, het lokale werkgelegenheidsbeleid, openbaar vervoer, fiets, duurzaamheid, de Trias Energetica, zonne-energie, armoedebeleid, gevolgen van de aardgaswinning, Laag frequent geluid, vluchtelingen, kunst en cultuur, Groenfonds, Crowd funding, extra aandacht voor herstructurering van wijken, landbouw en voedsel, open landschap, fietspaden, verkeerscirculatie, jeugdsport.
Met onze drie GroenLinkszetels hebben we natuurlijk op meer dan een haar na de meerderheid in deze raad gemist. Vanzelfsprekend zouden we als we de meerderheid wel hadden behaald, een aantal zaken nog beter kunnen regelen. Het CDA en de CU hebben natuurlijk ook zo hun punten gemaakt. Wij hebben daar in de formatiegesprekken over de achtergronden van deze punten meer begrip gekregen. GroenLinks past ook als coalitiepartij een constructief-kritische en vasthoudende rol, maar altijd naar de democratische maat van 20% van het electoraat.
De meest recente ambtelijke informatie over de financiële situatie komt in de formatiefase beschikbaar: bij een doorrekening van een meerjarenperspectief met een jaarlijkse OZB-stijging van 5% moet er nog meer dan € 100.000 structureel bezuinigd worden. We komen een gematigde OZB-verhoging van jaarlijks 5% overeen: heel wat minder is dan de veel grotere verhogingen uit de afgelopen bestuursperiode. Verder ligt er een ambtelijk advies over de financiële risico’s van de decentralisaties op het sociale domein. Op grond daarvan besluiten we gezamenlijk om een alinea op te nemen over de mogelijke verhoging van de Algemene Bedrijfsreserve (ABR) van de gemeente als buffer daarvoor.
We komen een evenwichtige portefeuilleverdeling van de wethouders overeen. Daarbij spelen een rol: continuïteit bij de decentralisaties van het sociale domein (o.a. het voorzitterschap van Novatec), inhoudelijke samenhang, competenties en partijvoorkeuren. Voor onze kandidaat Henk Bakker -met ruime raadservaring en werkervaring in het gewone leven- is er een pracht GroenLinksportefeuille: o.a. onderwijs, mobiliteit, milieu, duurzaamheid, openbare werken, sportbeleid, bibliotheekwerk, kunst en cultuur, dierenwelzijn.
Kortom: als GroenLinksonderhandelaars danken Henk Bakker en ik onze fractie en de ledenvergadering van GroenLinks voor de waardering voor en instemming met het bereikte Bestuursakkoord.
Kortom: we danken de formateur, de onderhandelaars van CDA en CU voor de prettige samenwerking en het vertrouwen. En ook de mensen van het ambtelijke ondersteuningsteam (Harrie Koning, Erwin van der Maesen de Sombreff, Marleen Tent, Henk Zwiep en de anderen): zij deden voortreffelijk werk!
Wij zijn kortom positief over het bereikte resultaat: een Bestuursakkoord met een uitnodigende visie, goede antwoorden op de uitdagingen, een vernieuwende bestuursstijl en degelijke financiële afspraken met een matiging van de belastingen.
Een bijzondere avond is het toch wel voor de politiek en het bestuur van Zuidhorn. We moeten de gemeentelijke overheid met elkaar opnieuw uitvinden om onze inwoners een goede toekomst te bieden. We hebben de hoofden en harten nodig. Voor het eerst sinds 16 jaar krijgen we een college van Burgemeester en Wethouders met een andere partijsamenstelling: met GroenLinks en onze wethouder Henk Bakker. Het zal overigens gewoon weer nuchter en hard werken worden.
Als opdracht citeer ik een deel van het gedicht Van Starkenborghkanaal van de Zuidhorner dichter Willem Tjebbe Oostenbrink:
“ ’n Aandre tied was op til,
minsen kwammen
met meer proat
over de brug.”