Bijdrage GroenLinks aan de Voorjaarsnota 2015 Zomer 2015
Mijnheer de Voorzitter,
We spreken over de Voorjaarsnota 2015 c.a. in een zeer woelige wereld. Van een in de knop gebroken Arabische lente uitlopend op haatoorlogen en terrorisme via Poetins kernwapengekletter en de Griekse Eurokwestie. Er is snellere klimaatverandering. Meer dan 45 miljoen vluchtelingen in 2014: een diep triest record. Een verschrompelende middenklasse: kleiner en armer. De rijken rijker en de groeiende groep werkende armen en inwoners met onzekere banen. Ons land, onze regio en onze gemeente krabbelen aan de andere kant op uit de crisis.
Vanuit het veilige Zuidhorn lijkt alles ver weg. Maar wij worden erdoor geraakt: bijvoorbeeld via vluchtelingen, Poetins gasprijs, de koers van de euro, werkloosheid en scherpere maatschappelijke tegenstellingen.
De hoofdthema’s van GroenLinks geven hier antwoorden op: armoedebestrijding, aanpak van de gevolgen van de aardgaswinning en terugdringing van de klimaatverandering.
"Mor gien mins kin mist worden Gien mins is te min", zingen het Grijpskerker multitalent Get Sennema en Westkantstad op hun nieuwe CD "Dit is". Laat dit in de woelige wereld het motto van onze gemeente zijn. Hard weken aan de "inclusieve samenleving". Onwetendheid, uitsluiting en armoede: de grootste vijanden van een open en democratische samenleving. We moeten de economisering van de samenleving en het beleid voorbij. Er is meer dan de roemruchte SMARTe Key Performance Indicatoren (KPI’s). Er is meer dan geld en economische groei.
Veel van ons gedachtegoed zit gelukkig in het beleid van dit college van CDA, CU en GroenLinks. B&W werken samen in goede sfeer aan de uitvoering van ons Bestuursakkoord. De problemen worden aangepakt. Er is een open oor.
Eerste rapportage 2015
Het college en de gemeente liggen inhoudelijk en bedrijfsmatig op: het beoogde resultaat van 2015 is: € 171.900,= incidenteel en structureel € 5500,=. Deze rapportage -alleen de inhoudelijke afwijkingen rapporteren- is schraler: ons zicht wordt minder. Een korte bestuurlijke evaluatie helpt beter dan de obligate zinnen "We liggen op koers." De raad moet weten of er bijgestuurd moet worden. Met de beantwoording van onze schriftelijke vragen zijn voor ons die punten nu voldoende behandeld. Nog enkele kwesties.
Wij zijn blij met de grote aandacht voor de gevolgen van de aardgaswinning in onze gemeente: mooi dat er een aardgas- en lfg-ambtenaar is. Dank voor de stevige uitwerking van de raadsbrede en op initiatief van GroenLinks geformuleerde moties over schaliegas (voor het VNG-congres) en fracking. GroenLinks blijft tegelijkertijd kritisch: college word niet te bestuurlijk en blijf ook herkenbaar. Communiceer direct en intensief.
Wederom gaat er geld naar de schoolwoningen. Wordt het niet duur? Hoe verhoudt zich dit tot de oorspronkelijke exploitatie? Dan de vennootschapbelastingplicht voor de lagere overheden: een waarschuwing voor grote gevolgen. Dit klinkt alarmerend. Hoe zit dit?
Nota reserves en voorzieningen 2015 en Voorstel inzet surplus ABR
Er is een stevig overschot (surplus). De streefstand van de ABR wordt € 3,9 miljoen in plaats van € 4,3 miljoen. GroenLinks volgt vooralsnog de redenering van het college. De risico’s zijn kleiner. GroenLinks ziet op in deze collegeperiode verdere mogelijkheden voor een lagere stand. Een belangrijk argument: de omvang van de voorzieningen en reserves groeit met € 1,0 miljoen tot liefst € 22,6 miljoen. Kortom: de borgen worden steviger. GroenLinks verwacht een volgende stap bij de volgende Voorjaarnota van 2016.
Jammer dat de Meicirculaire van het kabinet roet in het financieel perspectief gooit. Bestuurlijk is het helemaal niet netjes -eigenlijk onbehoorlijk arrogant- wat er gebeurt: eerst fors meer structureel geld. Vervolgens gaat men snel door de knieën voor de grote nadeelgemeenten. Nu slaan de structurele extra inkomsten voor 2016 om in een tekort!
Wij kunnen ons op een enkele uitzondering na vinden in de voorstellen van de besteding van het surplus. We zijn erg blij met het inlossen van de beloften aan Noordhorn, dat door de ruwe bezuinigingen van 2010 getroffen werd. Eindelijk worden ze ongedaan gemaakt!
Er staat €100.000 voor sloop van het gebouw van basisschool de Borgh. Waarom zit dit niet in de inbrengwaarde in het exploitatieplan van de nieuwe invulling?
Er staat €250.000 voor herstructurering/regie woningbouw. GroenLinks wil – getuige ook ons bestuursakkoord (pag. 9) – een actieve aanpak van de naoorlogse particuliere woningvoorraad. Waarom hiervoor geen geld?
GroenLinks wil – ook gezien de afschaffing van de melkquota – snel een samenhangend kwaliteitsplan voor het gehele Middag-Humsterland. Dus samen met de gemeente Winsum (motie).
Kritiek hebben we op het negeren van het belang van de zwembaden de Griffioen in Grijpskerk en Electra in Oldehove. We moeten daarop duurzaam zuinig : dus sparen voor groot onderhoud. We hebben daarvoor een motie.
GroenLinks vindt het voorstel van het bestuur van vv Zuidhorn om de vervangingsinvestering voor de toplaag van het huidige kunstgrasveld te gebruiken voor een nieuw kunstgrasveld interessant en creatief, vooral ook omdat de vereniging zelf meebetaalt. Vanzelfsprekend zijn er nog vragen. Zijn er geen andere goede oplossingen? Wat gebeurt er dan de komende jaren met het oude kunstgrasveld? Hoe passen de voorstellen in het totale beleid, dus ook van andere sporten? We hebben daarvoor een motie opgesteld.
Voorjaarsnota 2015
De resultaten van deze coalitie zijn goed te zien. De programma’s uit het Bestuursakkoord worden goed gevuld. De opsomming van zaken waar het college mee bezig is, doet het zichzelf tekort. Er is veel meer in gang gezet. Toch willen wij het college manen tot vaart. De besteding van het surplus van de ABR helpt. Er moet nog veel gebeuren en zo’n collegeperiode is kort.
Graag had GroenLinks gezien dat al in 2016 de OZB verder gematigd wordt. Het is bekend dat onze fractie zich beijverd heeft voor het begrenzen van de stijging van de OZB. Dat is tot 5% geworden. Daarmee hebben we -met CDA en CU- gezorgd voor een trendbreuk in de lastenstijging. Vermindering was nu zeker gelukt zonder die Meicirculaire van het kabinet van VVD en PvdA. Voor een verdere verlaging zijn de onzekerheden nog te groot en het financieel overschot te incidenteel. De doorrekening van een 4-4-4%-benadering ten opzichte van de voorgestelde 5-5-2%-benadering laat zien dat verlaging dichtbij is. GroenLinks vindt het signaal van een verlaging van groot belang, vooral voor inwoners met een smalle beurs en middeninkomens. Zij hebben de afgelopen jaren de crisis moeten betalen.
Aan de verruiming van het gemeentelijk belastinggebied -voorgesteld door dit kabinet in de brief aan de Tweede Kamer van 16 juni 2015- moeten goede voorwaarden gesteld worden. Anders wordt de kloof tussen arm en rijk in, maar ook tussen gemeenten groter. Vandaar onze motie.
GroenLinks benadrukt dat armoedebestrijding, onderwijs en onderwijskwaliteit de belangrijkste sleutels voor een toekomst met welzijn en welvaart zijn. Meer daarvoor dus in de Begroting 2016.
Binnenlands Bestuur meldt dat veel gemeenten niet klaar zijn voor de nieuwe woningwet. Deze geeft gemeenten sturingstaken richting woningcorporaties, maar er is nog te weinig kennis voor. Hoe zit dat in Zuidhorn? Onze recente Woonvisie voorziet hier niet in. Gemeenten krijgen in deze coproductie verplichtingen, maar corporaties nemen het roer in eigen hand. Dat is maatschappelijk onwenselijk (getuige de recente parlementaire enquête) en ook nog eens niet reglementair.
De nood van vluchtelingen
Alle woelingen in de wereld veroorzaken veel vluchtelingen in Europa. GroenLinks vindt het een kwestie van solidariteit dat ook Zuidhorn aanbiedt haar aandeel van de opvang te verzorgen. Wat doet het college: welke gedachten en plannen heeft het college hiervoor?
Simulatie klimaatrechtzaak
De rechtszaak van Urgenda en de Staat was spectaculair. De uitspraak steunt een beter klimaatbeleid. GroenLinks stelt voor een kenniszaak over gemeentelijk klimaatbeleid te houden. Wat betekent de uitspraak voor een gemeente in het algemeen en onze in het bijzonder? Zo’n symposium kan wellicht in de vorm van een nagespeelde rechtszaak: een mooi kennisproject met de Juridische Faculteit van de Rijksuniversiteit en de hogescholen. GroenLinks wil wel mee helpen organiseren: welke fracties doen mee en doet het college ook mee?
Herindeling
Velen zullen erop gehoopt hebben dat wij niet over de herindeling zouden beginnen. Mis! Onze fractie GroenLinks krijgt steeds meer sympathie en steun voor het standpunt tegen herindeling. Er wordt namelijk geen probleem opgelost, maar vele geschapen, o.a. de aantasting van de lokale democratie door een vermindering van de betrokkenheid door de herindeling. Burgers worden op extra kosten gejaagd.
Gegeven de stappen die de meerderheid van de raad onlangs heeft gezet, moeten we de herindelingsdiscussie met open vizier blijven voeren: zorgvuldigheid voorop. Deze raad moet de inwoners van onze gemeente echt serieus nemen en deze raad moet de beloften aan de inwoners van het Middag-Humsterland echt nakomen. Zorgvuldigheid mag onder geen beding wijken voor haast of bestuurlijke druk. Bovendien moeten we een open oog houden voor de voortgang in onze buurgemeenten. Ook voor hen is een eerlijke positie in en na de herindelingsdiscussie belangrijk. Als Zuidhorn hebben wij daarin een verantwoordelijkheid. Denk aan de ontwikkelingen in Noord-Groningen, waarbij dreigt dat onze buurgemeenten De Marne en/of Winsum als kleine en min of meer arme gemeenten alleen overblijven of worden vermalen in een samenvoeging.
Heropening Visvliet
De woelige buitenwereld lijkt ver weg. Toch is haar invloed op ons veilige gemeente heel groot. Het geheim van de titel van veiligste gemeente is niet een klein aantal inbraken of aangiften. Ons geheim is onze kleinschaligheid, ons geheim is onze betrokkenheid bij onze dorpen, ons geheim is ons omzien naar elkaar, ons geheim is het blijven werken aan een inclusieve samenleving.
Laat onze gemeente het vaderland zijn van de inclusieve samenleving en solidariteit. Laat onze gemeente nooit het vaderland van egoïsme en isolement worden: "Mor gien mins kin mist worden Gien mins is te min" !
Nee, ik ben het niet vergeten: Meneer de Voorzitter, overigens zijn wij van mening dat het station van Visvliet heropend moet worden. Als we die kenniszaak houden, laten de trein met de deelnemers in Visvliet stoppen om daar die zaak te houden. Dat sluit aan op een tweede nog ouder historisch element van Visvliet: die van de rechtsprekende grietman van Visvliet, namelijk vanaf 1578 met grietman Brandt Thonis.
Michiel Pellenbarg,
Alex Temmingh en Klaas-Wybo van der Hoek.