- bijdrage van de fractie van GroenLinks aan het debat op 30 juni 2014 over de Jaarrekening 2013 en de Zomerbrief 2014 c.a.,Gemeenteraad Zuidhorn Zomer 2014
Zomerbrief
De haast poëtische titel “Zomerbrief” kan een beetje de indruk wekken dat het college al in de sferen zit van zonnige, strand- of lommerrijke omgevingen.
Wij gaan er vanuit dat het college dit beeld niet wil oproepen, maar eerder het mooie beeld uit “Het lied breken en delen” van de Groninger priester-dichter Herman Verbeek: "in de zomer moet het gebeuren/dan oogsten de boeren het graan." En in een gezonde zomer met een goed milieu zijn er voldoende vogels, bijen en andere dieren die allemaal hun functie in de ecologische keten vervullen.
Er moet veel gebeuren om onze gemeente gezond te houden, onze inwoners aan het werk te helpen en te houden (GroenLinks vindt het recente banenplan van FNV Noord kansen bieden aan de 90.000 noordelingen die aan de kant gezet zijn.), het milieu schoon te maken, de bereikbaarheid te verbeteren, het niveau van de scholing en de kwaliteit van het onderwijs op een hoger peil te brengen, onze dorpen leefbaar te houden en de gevolgen van de aardgaswinning het hoofd te bieden.
Kortom: handen uit de mouwen en Kop d'r Veur. Nu, in de zomer moet het gebeuren, wil dit college straks kunnen oogsten.
GroenLinks vindt het overigens erg verstandig dat het college niet met een volledige Voorjaarsnota komt, maar met een Zomerbrief. We krijgen daarmee toch zicht op de financiële stand van zaken. Verder geeft de Zomerbrief een glimp van de toekomst.
Financiën
Onze conclusie uit de cijfers is, dat Zuidhorn opgeteld en afgetrokken er in totaal redelijk voorstaat.
GroenLinks vindt het belangrijk dat de gemeente daardoor pal kan staan voor een fatsoenlijke en solidaire transitie op het Sociaal Domein. Voor de gemeentelijke kas is het zuur dat de gemeente de bezuinigingen van dit kabinet van VVD en PvdA moet opvangen. Maar GroenLinks loopt in onze gemeente niet voor deze verantwoordelijkheid weg uit het belang van onze inwoners, in het bijzonder van de meest kwetsbaren en de mensen met een smalle beurs. Laat wel duidelijk zijn dat de gemeenten de rommel moeten opruimen van de landelijke overheid.
Wat ons in de Zomerbrief aanspreekt is de glimp op de toekomst, te beginnen met de begroting voor 2015. Wij ondersteunen de meeste wensen: de schoolwoningen, de wegen- en (-niet te vergeten!) fietspadenvisie, het maatschappelijk vastgoed en Kerkplein 6.
Ons voorbehoud zit natuurlijk in de PM’en bij de wegen- en fietspadenvisie en het maatschappelijk vastgoed.
Twijfels hebben wij bij de sloop van sportaccommodatie Admiraal Helfrich: hier moet de gemeente zo veel afboeken en de kosten voor renovatie zijn relatief zo laag (€ 250.000) dat je daar niets nieuws voor kunt bouwen. Dus ons verzoek: kijk hier in het totaal van je sportaccommodatiebeleid nog eens goed naar.
Daarnaast vindt GroenLinks dat de capaciteitsproblemen bij vv Zuidhorn en wellicht de hockey- en andere veldsporten in deze bestuursperiode tijdig op een goede manier opgelost moeten worden.
GroenLinks vindt het heel goed dat er een bedrag voor de uitvoering van het Bestuursakkoord wordt gereserveerd. We juichen de prioriteiten ook toe: duurzaamheidsbeleid, leefbaarheidsfonds, plattelandsbeleid en het verkeers- en vervoersplan. Het bedrag van € 100.000 vinden wij te laag. Gezien de ambities van het Bestuursakkoord en de gehele gemeenteraad op het gebied van duurzaamheid zou hier alleen al een impuls van minstens € 100.000 (ambtelijke capaciteit en investeringen bijvoorbeeld voor zonne-energie) structureel nodig zijn. GroenLinks ondersteunt op grond van het Bestuursakkoord voorstellen voor meer ambtelijke inzet en meer investeringsbudget voor duurzaamheid. Hier kan tegelijkertijd een koppeling gelegd worden met een duurzaam wegen- en fietspadenbeleid.
Datzelfde geldt voor het Plattelandsbeleid, wezenlijk voor de gevraagde gemeentelijke cofinanciering: dus geld met geld aantrekken.
Jaarrekening 2013 en Algemene Bedrijfsreserve (ABR)
Voor GroenLinks zit er wel een grote spanning op het grote overschot in 2013 en de voorgenomen jaarlijkse verhoging van 5 % van de onroerendzaakbelasting. We komen namelijk met € 1 miljoen ook ruim boven het maximum van de gemeentelijke Algemene Bedrijfs Reserve (ABR), die deze raad op voorstel van GroenLinks heeft bepaald. Eenvoudig gezegd: het beeld doemt op van een oppottende overheid en verarmende inwoners.
We volgen hierbij de redenering dat de decentralisatie op het Sociaal Domein het risicoprofiel verhoogt. Om het draagvlak en de draagkracht onder onze inwoners hiervoor te houden willen we snel en transparant de discussie de verhoging van de ABR afronden. Wij komen tot de volgende inzet: een verhoging met € 0.5 miljoen in 2015 en 2016, aflopend vanaf 2017 (gebaseerd op een te decentraliseren bedrag van € 7 tot 10 miljoen en de bezuiniging van het Rijk van 20 tot 40% op het Sociaal Domein). We zijn het daarmee eens met de suggestie in de Zomerbrief, zij het dat wij door ons afbouwvoorstel voor de € 0,5 miljoen extra voor de ABR er druk op houden om te voorkomen dat we in deze bestuursperiode een hogere stijging van de OZB krijgen dan de 5%. Voor de duidelijkheid: voor GroenLinks zijn voor deze beleidslijn twee hoofdargumenten: we laten geen kwetsbare inwoners tussen wal en schip vallen door de rijksbezuinigingen en we staan ook voor financiële solidariteit door een duurzaam financieel beleid.
We stellen -met de accountant en de Auditcommissie- vast dat de financiële administratie nog steeds verder verbetert. Voor een ordelijk en duurzaam beheer van de belastingcenten is dat van groot belang. Onze complimenten voor het college, wethouder financiën, de directie en de ambtenaren!
We dringen erop aan om ook te zorgen voor voldoende capaciteit, tijd en zorgvuldigheid voor de financiële aspecten van de transitie en transformatie in het Sociaal Domein. Er liggen daar wel uitdagingen en risico's. En dan hebben we het niet alleen over de frauderisico's bij het Persoonsgebonden Budget (PGB).
In de Jaarrekening staat voor de komende jaren een voordeel van € 75.000 voor energie. Omdat we dat blijkbaar de afgelopen jaren hebben gehad door ‘zachte winters’ (die volgens ons met uitzondering van de afgelopen winter helemaal niet zo zacht waren). Dit vinden we een gevalletje ‘jezelf rijk rekenen’. Immers: in het verleden behaalde resultaten enz.
Hetzelfde geldt voor de rente en afschrijvingen; dat voordeel van € 100.000 geldt alleen bij een laag blijvende rente. De rente staat nu historisch laag, de economie trekt voorzichtig aan en daarmee neemt de vraag naar geld toe. Dat die rente tot 2018 zo laag blijft is, dus niet erg waarschijnlijk.
We moeten ons er goed van bewust zijn dat is meerjarenbeeld tot 2018 nog niet sluitend is.
Verder kunnen wij instemmen met de Jaarrekening en voorgestelde budgetoverhevelingen.
Schoorvoetend, kritisch en onder de genoemde voorwaarde kunnen wij ook akkoord gaan met de tijdelijk zeer hoge stand van de ABR.
Wegen en fietspaden
O ja, dan is er nog een financieel "dingetje" om de ABR straks voor in te zetten: de achterstand in het wegen- en fietspadenonderhoud. Dit verder laten sloffen is niet verantwoord vanwege veiligheid en de aantasting van de duurzaamheid van de investeringen. En natuurlijk gaat het ook om de bruikbaarheid voor de inwoners, waarbij de gemeente waarschijnlijk niet kan garanderen dat we alle wegen voor zwaar landbouwverkeer geschikt kunnen laten maken. GroenLinks is bereid mee te denken in een programma van extra investeringen op voorwaarde dat deze tegelijkertijd als kans wordt gezien om de wegen- en fietspaden en het onderhoud te verduurzamen en te vergroenen. Innovatieve technologieën bieden hiervoor mooie kansen: denk bijvoorbeeld aan reflecterende wegen waardoor er geen lantaarnpalen meer nodig zijn en denk aan zonnepanelen in de wegen. Met een grote wegen- en milieubouwer en uitvinders -we willen hier niet direct bedrijfsreclame maken- binnen de grenzen van onze gemeente moeten er kansen voor open doel voor de lokale kenniseconomie liggen. Misschien is de eerste stap van zo'n programma wel de inrichting van een leerstoel (lectoraat of hoogleraarschap) met onderzoeksgroep voor de vergroening van de wegen, voordat er extra geld in asfalt of beton wordt gestoken. Als we het college moeten helpen, hebben we daarvoor een motie achter de hand.
Wet Markt en Overheid
De Wet Markt en Overheid is een grote bedreiging voor sport- en culturele verenigingen en kunst. Om te voorkomen dat de gemeente aan deze organisaties marktconforme en dus hogere (huur)tarieven in rekening moet opleggen, hadden zij voor 1 juli 2014 tot uitzonderingen verklaard moeten worden. Om het college tot spoed aan te manen helpen wij het college door in onze motie deze uitzonderingen op deze Wet al te noemen. We geven hiermee vooral ook een signaal dat wij al dat belangrijke vrijwilligerswerk beschermen en het lidmaatschap van de verenigingen betaalbaar willen houden, vooral ook voor huishoudens met middeninkomens en een smalle beurs.
Leegstand winkels
In de winkelcentra van onze dorpen treffen wij nog steeds een hardnekkige leegstand aan. De groei van het internetwinkelen zorgt er voor dat het hier waarschijnlijk om een blijvend verschijnsel gaat. Een van de antwoorden is een grotere beweeglijkheid in het gebruik van de leegstaande ruimten. GroenLinks zegt tegen het college: wees actief in het zoeken naar gebruiksmogelijkheden. Natuurlijk moet dat in goede samenspraak met winkeliers en hun verenigingen gebeuren. Concepten als tijdelijke leerbedrijfwinkels van beroepsopleidingen -bijvoorbeeld in de vorm van Pop up-winkels- helpen daarbij. Bovendien leert iedereen daarvan. Zo stimuleren we -daar is-ie weer- de lerende economie. Vandaar onze uitnodigende motie.
Zwerfvuil
Zwerfvuil: het wordt echt erg. Veel zwerfvuil bestaat uit plastic. De oceanen, zeeën en zelfs de Waddenzee -zo opende het Dagblad van het Noorden onlangs- verzuipen in de plastic soep. Zo zijn er bijna geen vissen, vogels en bijen meer zonder plastic in hun maag en lijf. Griezelig. Levensgevaarlijk voor hen en ons. Meer actie is nodig. Vele inwoners klagen erover bij ons en andere fracties. We zien regelmatig inwoners zelf door parken lopen zwerfvuil rapen met zo’n opraapstok en vuilniszakken. Er is ook veel zwerfvuil rond de spoorweg bij de stations van Zuidhorn en Grijpskerk. (Zwerfvuil bij de te heropenen stations Visvliet en Den Horn zou overigens het enige tegenargumentje zijn tegen die heropening.)
Wij hebben de volgende suggestie: de normale inzameling van huishoudelijk en bedrijfsafval is solide en gaat goed. Het scheiden aan de bron door onze inwoners en bedrijven ligt ook nog niet op het gemiddelde niveau. Sterker nog: als de gemeente het scheiden nog wat sterker bevordert worden de afvalcontainers leger. De frequentie van het leeghalen daarvan zou meer maatwerk kunnen zijn. Zo is het prettig met de feestdagen (rond Kerst en Oud & Oud) de grijze container vaker geleegd te krijgen. Bijvoorbeeld: in de winter zou het groenafval minder vaak opgehaald kunnen worden. Er zouden ook met verschillende dorpen afspraken gemaakt kunnen worden over maatwerk. De vrijgekomen capaciteit zou ingezet kunnen worden voor de extra rondes rond de feestdagen, de bestrijding van zwerfvuil en een verdere verlaging van de tarieven.
Verder zouden wellicht (sport)verenigingen wat kunnen bij verdienen met de inzamelen van zwerfvuil: met een soort systeem als het ophalen van oud papier? Daarbij zou de gemeente er natuurlijk ook wat voor moeten over hebben in de vorm van een vergoeding.
Breedband Hoogeland
In het Dagblad van het Noorden (27-6-2014, blz.18) wordt “Breedband Hoogeland” aangekondigd. Het is een initiatief van de gemeenten Winsum, de Marne, Loppersum, Delfzijl, Appingedam, Eemsmond, Ten Boer en Slochteren om de 1,2 miljard bevingscompensatie ook aan snel internet te besteden. Daar moet de gemeente Zuidhorn toch zeker aan mee gaan doen! Bedrijven, boerderijen en inwoners hebben echt snel internet nodig. Een betere impuls voor de economie en leefbaarheid is nauwelijks denkbaar.
Herindeling en het Drechtse model
Er is veel te doen rond de gemeentelijke herindeling. Zoals GroenLinks al eerder voorspelde, blijft de steeds meer overbodige bestuurslaag de provincie weer buiten schot. Het echec van de superprovincie van Plasterk (Noord Holland, Utrecht en Flevoland) was even voorspelbaar als tekenend voor het gebrek aan een samenhangende visie in ons land over een goede bestuurlijke inrichting. Rond de herindeling in de provincie Groningen rommelt het ook. Ze lijkt in Oost Groningen, onder de aanvoering van de SP, vast te lopen. Dit verzet zal waarschijnlijk op zijn minst extra geld voor de gemeenten opleveren, te beginnen voor het noodlijdende werkvoorzieningsschap daar.
GroenLinks waarschuwt ervoor dat het Westerkwartier-gemeenten hun belangen niet verkwanselen in Groningen en Den Haag. Zij zijn wel erg braaf. Ze lopen de kans dat ze als enige fuseren in deze provincie, terwijl Oost Groningen op z'n minst uitstel en verdere financiële compensatie krijgt. En binnen het Westkwartier lijkt Zuidhorn weer het braafste jongetje van de klas: zelf de financiën risico's redelijke onder controle en de gemeente ligt er na deze bestuursperiode behoorlijk duurzaam en inclusief bij. Dus de boodschap van GroenLinks is: blijf redelijk en eerlijk, maar "Let op Uw Saeck !" en laat onze Zuidhorner kaas niet van het brood eten.
Het onderzoeksinstituut Coelo van Prof. Maarten Allers en anderen maakt nog eens duidelijk dat een herindeling géén financieel voordeel oplevert, zoals zo velen de inwoners en ons willen doen geloven. Het kabinet kan die €1 mijlard bezuinigingen door herindelingen wel vergeten, zo stelt het Coelo.
Het onderzoek van de Westerkwartiergemeenten naar de financiën van de Westerkwartierherindeling is op een ontgoocheling uitgelopen. De voorstanders zijn er zeker niet mee geholpen. Wij willen graag het voorstel doen om Coelo een nader onderzoek te laten doen. Hoe denken de andere fracties daar over?
GroenLinks hecht erg aan de eerste lijnsfunctie van de gemeente en aan de menselijke maat. Vandaar dat wij een gemeentelijk herindeling niet als oplossing zien. GroenLinks is wel voor goede samenwerking. Essentieel daarvoor is dat het concurrentie als doel in het publieke domein, in dit geval tussen de gemeenten, wordt verlaten. De transitie op het Sociaal Domein laat zien dat herindeling op de beoogde schaal niet helpt. Daarom vinden wij andere samenwerkingsmodellen die juist wel een democratische legitimatie borgen, erg interessant. Het voorbeeld van de Drechtsteden zou ons zeker kunnen helpen, ook als groeimodel. Laten we dat eens goed bekijken. Vandaar onze motie.
Het moet in de zomer gebeuren en Beter Bijen Beleid
Herman Verbeek dichtte: “het moet in de zomer gebeuren/dan oogsten de boeren het graan/(…)/wij hadden al lang kunnen weten hoeveel er te eten moet zijn/hoever of het delen moet reiken/wij bakken het brood nog te klein (…)”.
Wat GroenLinks betreft: college ga met en na deze Zomerbrief met volle kracht vooruit voor de uitvoering van ons Bestuursakkoord! Hoewel de eerste 100 dagen van dit college nog niet voorbij zijn, merken wij dat er met dit college al een andere wind waait.
Wij zien uit naar de voorstellen voor de begroting 2015.
De fractie heeft al aangekondigd in het najaar met een initiatiefvoorstel "Beter Bijen Beleid" te komen. De bij lijkt een lastig beest te zijn in onze versteende en geasfalteerde samenleving. Maar de bij is van levensbelang voor voedsel en milieu: zonder bijen houdt het verhaal van de bloemetjes en de bijtjes op. Wij verkeren in goed gezelschap: president Obama heeft zijn Beter Bijen Beleid net gelanceerd.
Heropening Visvliet en Den Horn
En natuurlijk kijken wij reikhalzend uit naar die zomer waarin het mocht gebeuren dat de trein in Visvliet weer stopt, al was het om te beginnen als toeristische attractie. En overigens ook in Den Horn.
De fractie van GroenLinks: Klaas-Wybo van der Hoek, Alex Temmingh en Michiel Pellenbarg.