over Wegwerkershesjes, Den Horn en de democratie
Bijdrage GroenLinks over de Verkiezingsuitslag van 19 maart 2014 in de raadsvergadering 27 maart 2014
Kiezers Zuidhorn gefeliciteerd
De kiezers hebben op 19 maart 2014 gesproken.
Allereerst willen wij de kiezers in de gemeente Zuidhorn feliciteren met de hoge opkomst! De opkomst in 2014 is vrijwel gelijk aan die van vier jaar geleden (2010: 68,4 % en 2014: 67,8 %). Dit is van wezenlijk belang voor het onderhouden van de democratie en de legitimatie van het lokale bestuur.
Ook al dreigt nu dat dit de gemeenteraad is die in Zuidhorn het raadslicht uitdoet.
Felicitaties D66, CDA, CU en fantastisch resultaat GroenLinks
De felicitaties voor de winnaars: D66, CDA en CU.
Als je van buiten naar binnen kijkt, is de gemeentelijke politiek in Zuidhorn verpletterend saai: er verschuift hooguit een zeteltje. Analyseer je nauwkeuriger -en dan hoef ik nog geeneens een denkbriljantje in te zetten-, dan is er veel in beweging.
Ondanks de hoge opkomst, is het goed te beseffen dat met 32,2% ook in Zuidhorn de thuisblijvers eigenlijk de grootste partij zijn. De nuance: deze partij is in hoge mate virtueel.
Het CDA verliest sinds 1990 –het jaar waarin de nieuwe gemeente Zuidhorn wordt gevormd- gestaag aanhang: van 36,9% in 1990 naar 23,1 % nu. Het gaat om een derde van haar aanhang. Het GPV/CU weet zich in al die jaren goed te handhaven rond de 20%. De PvdA staat in 1990 met bijna 26% op haar hoogtepunt en kent nu een historisch dieptepunt met 12,9%. D66 doet het in 2014 met 11,1 % heel erg goed, maar kent haar hoogtepunt in 1994 met 12%. De VVD scoort in 2014 met 9,1% nog nooit zo laag. Daar waar de VVD in haar gloriejaar 1994 met 17,4% net zoals D66 een geweldige uitslag realiseert, lijken D66 en VVD zowel plaatselijk als landelijk te strijden om de liberale stemmers in het midden en op rechts. Dat beeld zie je de laatste maanden ook in deze raad.
Wij hebben overigens waardering voor de campagnes van de andere partijen: er is veel energie, creativiteit en enthousiasme ingestopt. Zeer fair en respectvol zijn ook de discussies geweest, maar vaak tegelijkertijd duidelijk en scherp.
GroenLinks wint sinds 1990 steeds: van 4,7% in 1990 tot 20,4% in 2014 met een versnelling vanaf 2002. Dus één op de vijf kiezers steunt GroenLinks. Wij zijn heel erg blij en dankbaar met deze historische uitslag. Als lijsttrekker dank ik graag alle kiezers, onze leden, vrijwilligers, campagneteam, de andere fans en vooral mijn onvermoeibare fractiegenoten Henk Bakker en Alex Temmingh voor de steun, warmte en inspiratie!
Het geheim van het gemeentehuis
Je kunt wel een soort geheim van de winnaars noemen: ze staan heel dicht bij de kiezers, hebben hun boodschap duidelijk en consistent over het voetlicht gebracht en zijn intensief op pad geweest.
Tegelijkertijd is ook waar dat de verliezers -PvdA en VVD- veel last hebben van het niet succesvolle beleid van hun politieke broeders en zusters in dit kabinet Rutte II.
Het CDA, CU en D66 spinnen garen bij hun landelijke oppositierol.
Het voorbeeld van GroenLinks in Zuidhorn laat zien dat je, ondanks een landelijk beeld dat je bepaald niet helpt, toch plaatselijk kunt blijven groeien. Het plaatselijke GroenLinks-geheim? Inwoners winnen voor je visie en plannen: inhoudelijke debatten en avonden over zonne-energie, gevolgen van de aardgaswinning, openbaar vervoer en elktrisch vervoer. Idealen van inwoners vertalen in moties en amendementen. Verder: trouw blijven aan je kiezers, trouw aan je boodschap, een trouw kader, trouw aan onze dorpen, globaal denken, lokaal werken, gedegen blijven, steeds op zoek naar goede woorden en taal voor je idealen, steeds blijven luisteren naar onze inwoners, de zorgen delen van onze inwoners, opkomen voor mensen met een smalle beurs en middeninkomens, op blijven komen voor milieu en open landschap, zaken waar onze inwoners meezitten blijven agenderen, ook al word je in deze zaal en in de pers af en toe onheus hard aangepakt.
Deze fantastische uitslag voor ons geeft ons inspiratie om er met grote inzet en fris tegenaan te gaan.
De uitslag in breder perspectief
We willen de uitslag kort in breder perspectief zetten. De grote bewegingen in het electoraat laten zien dat kiezers steeds bewuster stemmen. Wij merken in deze campagne dat elke kiezer persoonlijk door jou overtuigd wil worden. Dat is mooi, maar het vergt heel veel van de partijen in een campagne. Het vraagt ook in het bestuur een andere bestuursstijl: meer open, geduldig en luisterend.
De uitslag van Zuidhorn is overigens atypisch, omdat er slechts zes landelijke partijen meedoen. O.a. de SP en de PVV doen niet mee. Erzijn geen lokalo’s.
Interessant is te beseffen dat de uitslag in een grote eventuele gemeente Westwerkwartier betekent dat de wereld voor de Zuidhorner kiezers en politiek helemaal verandert: de lokalo’s zullen in zo’n gemeente een grote rol spelen. Naar verwachting zal het zetelaantal van de christelijke partijen bij een versnelde secularisatie verder verminderen.
De opmars van de populisten -in het bijzonder de PVV- is zeer zorgelijk. Deze vraagt -ook in Zuidhorn- om een duidelijk antwoord: een versterking van de democratie en bestuurlijke openheid. En concreet beleid om de vaak terechte onvrede over het onpersoonlijk worden van instituties en het gebrek aan werk en zorg weg te nemen.
De uitslagen in de grote steden en grotere gemeenten maken duidelijk dat de kiezers niet meer traditioneel stemmen en zich persoonlijk willen laten overtuigen, maar eveneens dat technologische en economische ontwikkelingen en het beleid van dit kabinet Rutte de middenklasse zeer sterk onder druk zetten. Aan hun baan-, inkomens-, sociale en pensioenszekerheden wordt stevig gemorreld. In de opvatting van GroenLinks betekenen de aantasting van de middenklasse en de verdere verarming van arme werkenden en uitkeringsgerechtigheden zowel een gevaar voor de economische ontwikkeling, maar ook een gevaar voor de ontwikkeling van de democratie.
Coalitie
Laten we voor de vorming van een nieuw bestuur eenvoudig naar de uitslag kijken: het afscheidnemende college heeft weer een zetel verloren.
Interessant is dat er ook een coalitie zonder CDA en CU is te vormen. Gezien het aantal partijen dat daarvoor nodig is (4), vinden wij zo’n mogelijkheid wel verfrissend, maar ze ligt niet voor de hand.
Bovendien vinden wij het –zowel gezien de uitslag als de samenstelling van de bevolking- van belang dat zowel het CDA en de CU een plek in een nieuw college krijgen.
Het ligt voor de hand dat een van de andere of beide winnaars -dus D66 en/of GroenLinks- aan het nieuwe college deelneemt/nemen.
Wat ons betreft is dat in ieder geval de derde partij in onze gemeente: GroenLinks. Wij staan er als GroenLinks klaar voor. En ik lees in de Streekkrant dat de lijsttrekker van het CDA ook ziet dat op een belangrijk punt als de bestuurlijke schaal het CDA en GroenLinks dicht bij elkaar staan.
Campagne
We weten het: voor velen van ons is het even afkicken van de campagne. In zo’n campagne zie je collega’s als wandelende reclamezuilen door de gemeente spoeden: potsierlijk uitgedost in fel gekleurde jassen, met dassen om die nog net niet zeer aan de ogen doen, al carbid schietend, aan verbouwerede en toch wat argwanende winkelende inwoners munten opdringend voor de boodschappenkarren en ver buiten het kampeerseizoen met een net te kleine caravan rond sleuren. Anderen als Michelinmannetjes en -vrouwtjes met een soort groen-rode wegwerkershesjes en “Zin in de Toekomst”, terwijl je nog nooit in je leven een wegwerker bent tegengekomen die spontaan die “zin in de toekomst” heeft.
Laten de volgende woorden hen bij het afkicken helpen:
“Hoeveel moeilijkheden een verkiezingscampagne verder ook met zich meebrengt, er is in ieder geval één voordeel: je kunt met goed fatsoen doen wat je tijdens de rest van je leven niet kunt en vriendschap sluiten met wie je maar wilt. Als je op een ander tijdstip zou proberen zoiets te doen, dan zou je je belachelijk maken. Als je het daarentegen bij een verkiezingscampagne nalaat om op dit punt actief te zijn door veel mensen te benaderen, zou je de indruk wekken dat je als kandidaat niets waard bent.” (Quintus Cicero. (1994) Verkiezingshandleiding. Vertaald en ingeleid door J.A. van Rossum en H.C Teitler, p.45)
Het zijn woorden van meer dan 2000 jaar geleden: van 64 voor Christus. Ze komen uit de Verkiezingshandleiding die Quintus Cicero schreef voor de campagne voor de Romeinse senaat van zijn beroemde broer Marcus Cicero. Het is in de klassieke Romeinse tijd zoiets als het draaiboek van Robert Kennedy voor de campagne voor het Amerikaanse presidentschap van zijn legendarische broer John F. Kennedy.
Station Visvliet….en Den Horn
Men is van ons gewend dat wij afsluiten met de zin: “Overigens is GroenLinks van mening dat het station van Visvliet heropend kan en moet worden.” De achtergrond en deze stijlfiguur in de politieke redenaarskunst leg ik uit in het boekje :”Het geheim van het Gemeentehuis”. Maar deze campagne leert na het verkiezingsdebat in Den Horn dat daaraan toegevoegd kan en moet worden: “en na de verdere verdubbeling van de spoorlijn kan en moet de halteplaats Den Horn heropend worden.”
Democratie
Dit keer wil ik niet met die stijlfiguur niet eindigen. Ik wil in deze tijd van nationale en internationale spanning eerst een welgemeende oproep doen om intensief aandacht te geven aan onze democratie. Onze democratie en democratische instellingen zijn het resultaat van eeuwenlange inzet, strijd en ontwikkeling van en door velen. Ze zijn het resultaat van de beweging voor godsdienstvrijheid, emancipatie van kleine luyden, arbeidersstrijd, vrouwenbeweging, homo- en lesbobeweging, studentenbeweging, provo’s, kabouters, vrije boeren, milieubeweging, etnische minderheden, derde wereld-beweging. Deze democratie is eigenlijk een weergaloos vredesproject: we lossen de problemen in de raadszaal met woorden op en niet met vuisten. We sluiten geen enkele groep en geen enkel individu uit vanwege omvang van de beurs, afkomst, geloof, ras, sexe of geaardheid. Laten we daar aan blijven werken. Laten we dit blijven onderhouden. Laten we dit in voortdurende dialoog en debat blijven ontwikkelen en vernieuwen. Alleen dat is de garantie om het beste met elkaar te verwezenlijken. Alleen dat is de garantie om alle talenten uit te nodigen aan onze samenleving te werken en om duurzame vooruitgang te verwezenlijken. Het is een vredesproject in het belang van onze inwoners, onze kinderen en kleinkinderen.
Voor dit project zet de fractie van GroenLinks zet zich de komende jaren graag in: dag in dag uit met al haar enthousiasme, creativiteit en denkkracht.
Hooggeëerde kiezer
Tot slot: de Hooggeëerde kiezer. Het is gebruikelijk in de gemeenteraad een bijdrage te beginnen met “Mijnheer de Voorzitter”. Dat heeft verschillende functies. Interessant is dat de kiezer -om wie het uiteindelijk allemaal gaat- niet direct in onze verhalen voorkomt. Om beter in het bewustzijn te laten blijven dat de kiezer centraal staat, stellen wij voor om voortaan de bijdragen met de aanhef "Hooggeëerde kiezer" te beginnen. We kunnen voor de Hooggeëerde kiezer een symbolische stoel in het midden van de raadszaal zetten. We kunnen dat eenvoudig invoeren, omdat er nergens in het reglement van de raad staat dat we met “Mijnheer de Voorzitter” moeten beginnen.
“Hooggeëerde kiezer” en de welkome stoel in het midden: opdat wij niet vergeten voor wie we het doen!
Klaas-Wybo van der Hoek, Henk Bakker en Alex Temmingh.
