-GroenLinks over de herindeling.
Verkeerde probleemstelling
Wij hàdden als GroenLinks Zuidhorn bij de behandeling van het voorstel voor het Herindelingsontwerp nog eens naar voren kunnen brengen dat een grotere gemeente géén oplossing is voor het probleem van de gemeente. De huidige gemeenten zouden vooral onvoldoende kunnen werken aan de werkgelegenheid en onvoldoende bestuurskracht hebben. Er werd destijds door de herindelingscommissie Jansen gesproken over een “stagnerende werkgelegenheid in relatie tot een haperend economische ontwikkeling”. Als je nù de voorzitter van de werkgevers in Nederland Hans de Boer hoort zeggen dat Nederland op weg is naar volledige werkgelegenheid, is de bewering van Jansen c.s. vrij onzinnig. Als je de logica van Jansen met zijn herindelingsrapport “Grenzeloos Gunnen” volgt, is die groei van de werkgelegenheid dus te danken aan de huidige omvang van de gemeenten en zou een herindeling juist zorgen voor stagnatie. Zijn logica klopt dus niet.
Zuidhorn bewijst met het huidige collegeprogramma en lokaal werkgelegenheidsbeleid ook dat die stelling niet klopt.
Verder toont eerder onderzoek aan dat er in de gemeente Zuidhorn voldoende bestuurskracht is.
Wij hàdden naar voren kunnen brengen dat er werkgelegenheid verdwijnt uit Zuidhorn, omdat de gemeente uit Zuidhorn verdwijnt. Het zwaartepunt, ook van andere werkgelegenheid, zal naar de snelweg richting Leek gaan.
Wij hàdden naar voren kunnen brengen dat de bewering ook niet klopt dat er na een herindeling geen gemeenschappelijke regelingen meer zijn. Juist bij de decentralisaties zijn de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden meer dan ooit nodig.
Wij hàdden naar voren kunnen brengen dat deze gemeentelijke herindeling weer eens de zwakte in het denken en doen over bestuurlijke hervormingen aantoont. Want onder dit kabinet-Rutte-Asscher zou het aantal provincies verminderen en minder taken krijgen, de gemeenten zouden meer taken krijgen -ook van de provincie- en minstens 100.000 inwoners. De plannen van de landelijke politiek op dit gebied zijn mislukt. Wat overblijft is een kale gemeentelijke herindeling.
Wij hàdden naar voren kunnen brengen dat uit een veelheid van onderzoek is gebleken dat een gemeentelijke herindeling de kloof tussen inwoners en de politiek vergroot.
Wij hàdden naar voren kunnen brengen dat een nieuwe gemeente in ieder geval beter moet zijn: beter in het groene (duurzamer, klimaatbeleid, milieu) en sociale (armoede de gemeente uit). De amendementen van GroenLinks hiervoor zijn helaas in het afgelopen voorjaar met een grote meerderheid verworpen. De nieuwe gemeente Westerkwartier wordt dus niet socialer, dus niet groener. Sterker nog in de strategische visie van het ontwerp heeft de neoliberale gedachte wel erg de overhand gekregen. Er staat: “Inwoners redden zich zelf en zoeken elkaar op wanneer dat nodig is.” In de buurt van deze zin niets van de zorgplicht van de overheid voor de zwakkeren en de taak voor het zorgen voor gelijkheid. Het wordt kil en koud in het nieuwe jaar.
Er komt geen gemeentehuis, zo is het voorstel. Wat ons betreft is dit wel een heel interessant en leuk voorstel: maar waar is de concrete uitwerking?
Hogere lasten voor inwoners gemeente Zuidhorn
Wij hàdden naar voren kunnen brengen dat er wel veel bestuurlijke drukte is geweest, maar dat de inwoners maar mondjesmaat echte inbreng hebben kunnen leveren. Voor Zuidhorn wordt er een informatie-avond genoemd, waarbij in het voorstel nog wordt opgevoerd dat 46% voor de herindeling zou zijn en de percentages van de tegenstanders verdeeld worden genoteerd. Bij elkaar is dat namelijk 54%. Nog maar afgezien van de zeer discutabele representativiteit.
Wij hàdden naar voren kunnen brengen dat een ieder die betoogt dat er de inwoners van Zuidhorn geen zwaardere lasten krijgen in de nieuwe gemeente, niet de waarheid spreekt. De inwoners van Zuidhorn gaan namelijk minstens € 60 euro per jaar extra betalen vanwege het gelijk trekken van financiën en dus lasten, als je je baseert op de huidige gegevens. Daarnaast krijgt de nieuwe gemeente van het Rijk € 16 per inwoners structureel minder. Als je die door bezuinigingen boven water wilt halen, zullen de lasten omhoog moeten.
En wij hàdden naar voren kunnen brengen dat het voorstel gelukkig de baat neemt om een moderne organisatie te bouwen. Wij lezen een grote Zuidhorner invloed: dat is mooi ! En dan is het weer zo jammer: er staat over de Raadgroepvergaderingen: “De vergadering is besloten.”
Het is duidelijk: een bestuurskaste bakt achter gesloten deuren deze herindeling.
Al die argumenten en bezwaren gelden wat ons betreft nog steeds, ook na lezing van alle stukken die bewust in grote beslotenheid zijn bedacht en besproken. En wij hàdden ons er gemakkelijk vanaf kunnen maken door te zeggen dat wij een herindeling een foute keuze vinden. En dus gewoon tegen stemmen. Wij laten het daar niet bij. Wij maken ons namelijk zorgen, grote zorgen over de ontwikkelingen in de politiek en de samenleving. Deze herindeling vergroot onze zorgen.
Zorg over verharding
Het hart van ons verhaal zit in de groeiende zorg over de ontwikkelingen in onze samenleving en de politiek. De westerse samenlevingen en democratieën zitten in een fase waarin de verbanden losser worden of geheel verdwijnen. Religies, zuilen en instituties: ze verbinden mensen steeds minder. De ontwikkelingen in economie en technologie hebben werk- en bestaanszekerheden op losse schroeven gezet. Die zijn bevorderd door het beleid van dit kabinet-Rutte-Asscher. De flexcontracten en –verbintenissen maken mensen onzeker. We worden boos op deze ontwikkelingen. Het vertrouwen vloeit uit de samenleving. Wantrouwen sluipt de huizen en instituties in. De minderheden en nieuwkomers krijgen de schuld: het is het oude liedje. De bestuurlijke elites en de boodschappers van de vernieuwingen die de wezenlijke zorgen van de gewone mensen onvoldoende echt begrijpen, komen in een kwade reuk te staan. Zij worden gezien als de onstuitbare bestuurlijke robots.
Vele inwoners hebben het gevoel dat hun wereld wordt afgepakt. De samenleving vertoont verschijnselen van grote maatschappelijke haarscheuren, diepe polarisatie en ongeneselijke ontbinding.
In de baaierd van alle onzekerheid blijkt het directe contact van een overzichtelijk lokaal bestuur met de inwoners van een bijzonder verbindende waarde. Op lokaal niveau kunnen wij met elkaar de boosheid over de grote buitenwereld goed hanteren. Wij kunnen er op ons niveau met elkaar ook wat aan doen. Elkaar in de ogen kijken, naar elkaar luisteren, overleggen hoe we de zaken oplossen. Kortom: op menselijke maat verbinden.
Ontbind dus niet de verbondenheid van de gemeente. Zet de lokale democratie niet op het spel. In de gezondheidszorg willen wij toch ook de eerstelijn van de huisarts in de buurt houden? Stop je energie dus niet in gemeentelijke herindelingen.
Onze zorg dat we met de foute probleemstelling en de foute oplossing bezig zijn, wordt versterkt, omdat in Nederland en vergelijkbare landen steeds luider wordt beweerd dat er sprake zou zijn van een nepdemocratie en een nepparlement. Steeds luider wordt beweerd dat feiten slechts meningen zijn. Steeds luider wordt beweerd dat de onafhankelijke pers de handlanger is van de bestuurlijke elite. Steeds luider wordt beweerd dat de rechters neprechters zijn en politieke besluiten nemen.
In zo’n samenleving en in zo’n klimaat willen wij als GroenLinks dat de zekerheid, het welzijn en de welvaart van de gemeente Zuidhorn voor haar inwoners blijven. De gemeente Zuidhorn opheffen betekent dat de ontbinding in de samenleving wordt bevorderd.
Want op de schier onuitblusbare maatschappelijke veenbrand wordt er hier een gemeentelijke herindeling gebouwd, waar vele inwoners zich niet mee verbonden voelen.
Houd volksraadpleging
Tegelijkertijd blijven wij kritisch-constructief. Het voorstel van de herindeling leent zich uitstekend voor een grote betrokkenheid van de inwoners. Tot nu toe is veel in het geheim en geniep bedisseld door de bestuurskaste. De inwonersparticipatie is minimaal geweest: een beperkte zogenaamde G500 met veel bekende gezichten en een methodisch zeer magere en beperkte enquȇte. De gemeente Zuidhorn heeft intussen goede ervaringen met de Volksraadpleging Middag-Humsterland. En wij putten moed uit de verstandige woorden van de voozitter van de Stuurgroep Fusie, burgemeester Swart, bij de volksraadpleging Middag-Humsterland: “Het is duidelijk gebleken dat je de inwoners móet vragen naar hun mening in deze kwesties. Het Middag-Humnsterland heeft zich uitgesproken en dat houdt in dat de democratie hoogtij viert.” Daarom stellen wij voor het voorstel voor het herindelingsontwerp in zo’n volksraadpleging voor te leggen aan de inwoners. Daarnaast moeten wij de eigen medewerkers van de gemeente zekerheid in hun werkgelegenheid bieden. Ook willen wij de inwoners zekerheid bieden dat de lasten niet omhoog gaan vanwege de herindeling. En wij vinden het vanzelfsprekend dat er in het openbaar bestuur in de openbaarheid wordt vergaderd. Op zich is het zeer verwerpelijk dat het openbaar bestuur met de besloten Raadsgroep een commissie Stiekem heeft, maar destijds is gezegd dat in de volgende fase de Raadsgroep in het openbaar zou vergaderen. Dat staat dus niet in het voorstel. GroenLinks vindt dat heel slecht.
Vorige herindeling mislukte
Maar laten wij met iets opwekkends eindigen. De vorige gemeentelijke herindeling beperkte zich tot twee gemeenten: Leek en Marum. En die mislukte na drie jaar. Waarom zou het dan nu goed gaan met vier Westerkwartiergemeenten? Een citaat uit het voorstel hierover:
“Ook in begin van de gemeentelijke indeling vormden Leek en Marum één gemeente. Dat duurde slechts drie jaar.” Dat was dus van 1808 tot 1811.
Fractie van GroenLinks:
Klaas-Wybo van der Hoek, Alex Temmingh en Michiel Pellenbarg.
