GroenLinks over de Begroting 2016: meer en betere woningen, stop de armoede, kunstgras voor vv Zuidhorn, vluchteling Eise Eisinga, fiets- en wandelpaden, fraaie dorpen, lagere OZB.
Mijnheer de Voorzitter,
Nobelprijswinnaar in Visvliet
Rond 1791 krijgt iemand die vandaag de dag voor zijn werk de Nobelprijs zou krijgen, een vluchtelingenstatus in Visvliet. Hij werd vanwege zijn moderne Verlichtings-ideeën verdreven uit het verstikkende Friesland van die tijd naar het open Visvliet. Overigens ontsnapt de Nobelprijswaardige later ook aan Visvliet met zijn nieuwe liefde, de dochter van de Visvlieter koster, in een ruimteschip. We hebben het natuurlijk over de beroemde Eise Eisinga van het Planetarium uit Franeker. Althans over de Eise Eisinga naar het beeld van het Grijpskerker multitalent Gert Sennema en collega-theatermaker Willem Wessels. In de geschiedenis van onze streken is er sprake van migratie en migratiegolven. Onze wetenschap, vooruitgang en openheid hebben we te danken aan emancipatie en een langzaam open wordende samenleving. In de visie van GroenLinks is het de opdracht van onze democratie te werken aan die open samenleving: te zorgen dat de mensen die op de pechstrook van de maatschappij zijn geraakt door economisering en armoede, gesteund worden en weer rechtop kunnen staan.
Veel van ons gedachtegoed zit gelukkig in ons Bestuursakkoord “Verbinden” voor dit college van CDA, CU en GroenLinks.
Dichterbij een droom-begroting
De begroting 2016 kun je bijna een droombegroting noemen. Bij de Voorjaarsnota 2015 heeft GroenLinks, ondersteund door andere fracties, een motie ingediend voor geld voor de zwembaden Griffioen Grijpskerk en Electra Oldehove: met de reservering van € 150.000 zien we een eerste forse stap voorwaarts. Hetzelfde geldt voor het extra kunstgrasveld van vv Zuidhorn. Eerder vroegen wij geld voor de herstructurering van de woningvoorraad en de wegen: er staan respectievelijk nu € 150.000 en €46.000 voor. Overigens die €150.000 zijn tot onze verrassing bedoeld voor de Innovatieboerderij en het MFC Grijpskerk. Dat is niet wat GroenLinks verwacht onder het kopje “herstructurering”. GroenLinks wil wel een financiële inzet van de gemeente bij verbetering van de woningvoorraad.
Verder stopt de bezuiniging op het gemeentelijk personeel: ook een goed bericht, want met de grote prestatie om het werk met 10% minder medewerkers te doen -de verdienste van onze werkers van de gemeente-, is de grens ook wel bereikt.
En natuurlijk als het aan GroenLinks ligt, willen we nog véél meer geld hebben voor de aanpak van de huizen en wijken met mensen met een smalle beurs. En vinden we de reservering voor de zwembaden een begin. Ook zijn we blij met de vervangingsinvestering voor de tennisvelden in Aduard. En we dienen met andere een motie in voor het mooie plan voor het beach volleybal in Zuidhorn. Maar afgezet tegen de totale begroting en de hoeveelheid van prioriteiten, zijn we niet ontevreden. “It koe minder,” zou Eise Eisinga zeggen.
Helemaal als we de OZB in beschouwing nemen. Zat het college bij de Voorjaarsnota nog sterk op de toer dat het niet aan een 5% verhoging kon ontkomen, nu wordt de toentertijd door ons gewenste 2% als uitgangspunt genomen. Het is goed dat we aan de inwoners laten zien dat we de lastendruk echt willen verlagen en dat ook nu al doen. Hiermee heeft GroenLinks -met CDA en CU- gezorgd voor een trendbreuk in de lastenstijging. Een stuk beter dus! Ook hier zouden we als GroenLinks wensen dat we echt op het inflatieniveau kunnen gaan zitten. In het collegeprogramma staat toch: “Als de financiële ruimte het toelaat zullen we de stijging van de OZB terugbrengen tot de inflatiecorrectie.” (Verbinden. De mens centraal: vernieuwen en vertrouwen. Bestuursakkoord 2014-2018, pag. 13). Uit antwoorden op technische vragen van GroenLinks blijkt dat dit bijna binnen handbereik ligt. Dus wellicht volgend jaar volgende stap: bijvoorbeeld naar 1%. De totale lastendruk van de lokale belasting en heffingen ligt op of onder 1%: dat is vrijwel op de inflatie en dus heel erg goed.
Er zit voldoende ruimte in de ABR (€ 1,675 mio), andere reserves en voorzieningen (samen in totaal € 16,596.398 mio) om ook nog nieuwe plannen te kunnen betalen (Programmabegroting 2016, pag. 80).
Geen extra lasten voor woningen
Het voorstel om – n.a.v. de notitie hierover – geen andere verdeling van de OZB tussen woningen en niet-woningen door te voeren, vinden wij terecht (Programmabegroting 2016, pag. 38). In het kader van lastenverlichting is in 2006 besloten het gebruikersdeel van de OZB voor woningen af te schaffen. Dat was een afgewogen besluit over de lasten van burgers en bedrijven. Het zou toch raar zijn als wij nu – negen jaar later – opeens wakker schrikken met de constatering dat voor bedrijfsgebouwen meer OZB wordt geïnd dan voor woningen. Vrijwel alle belastingregimes zijn verschillend voor burgers en bedrijven. Het lijkt is op dit moment onredelijk om de OZB voor woningen en bedrijfspanden gelijk te trekken. Zeker nu blijkt dat inwoners daarvoor al snel 10% tot 12% meer OZB moeten gaan betalen. Daar zullen vooral mensen met een smalle beurs en middeninkomens onder lijden. Bovendien zouden de inwoners in de woningen de NAM via Grijpskerk gaan subsidiëren. GroenLinks wil dat niet.
Armoede
Er komt een nieuw armoedebeleid: heel goed. De inzet van GroenLinks is daarbij o.a. om de Voedselbank overbodig te maken en het aantal mensen op bijstandsniveau op z’n minst te halveren. En we zouden meer moeten doen voor mensen op het minimum, bijvoorbeeld de grens optrekken naar 120% en weer met kindpakketten. Wat vindt het college van dergelijke ambities? En hoe zit het met de gepensioneerden die de afgelopen jaren vaak met dubbele cijfers op koopkracht hebben ingeleverd vanwege de crisis?
In de Tweede Kamer is er een motie aangenomen over meer mogelijkheden voor bijstandsgerechtigden. Gemeenten moeten kunnen experimenteren met een sociale(re) bijstand: minder regels, meer bijverdienen, gebaseerd op vertrouwen in plaats van repressie. Staatsecretaris Jette Klijnsma wil in vier gemeenten gaan experimenteren; de motie van GroenLinks-kamerlid Linda Voortman vraagt om meer experimenten: waarom Zuidhorn niet hiervoor aanmelden?
Vrijdag jl.. werd in Zuidhorn een conferentie gehouden over armoede. Complimenten voor het goede initiatief! Staatssecretaris Jette Klijnsma bracht naar voren dat er meer vroegsignalering en preventie nodig zijn om armoede tegen te gaan. De bewindvoering wordt zorgelijk groot. Hoe groot is die in onze gemeente? Is er ook sprake van een zorgelijke groei? Neemt het college extra maatregelen?
Aardgas, fracking en Lfg
Wij zijn blij met de grote aandacht voor de gevolgen van de aardgaswinning in onze gemeente: mooi dat er een aardgas- en lfg-ambtenaar is. Dank voor de stevige uitwerking van de raadsbrede en op initiatief van GroenLinks geformuleerde moties over schaliegas (voor het VNG-congres) en fracking.
Het college heeft gemeld dat het erg actief is om onze inwoners te ondersteunen in hun strijd tegen de gevolgen van de aardgaswinning. We worden geholpen door een motie die in de Tweede Kamer is aangenomen tegen fracking. Wat voor gevolgen heeft deze uitspraak voor ons? Verder komen inwoners bij ons die tot op heden niet in aanmerking kwamen voor compensatie voor waardevermeerdering bij aardbe-vingsschade, omdat Zuidhorn buiten het gebied valt. Daarover groeit de onvrede: men voelt zich niet eerlijk behandeld. Hoe ver zijn we hiermee?
Kernen met pit en schoonheid
Het is nu tijd het achterstallig onderhoud van het beeld van de dorpen aan te pakken. De jarenlange bezuinigingen hebben onze dorpen niet mooier gemaakt. Op vele plekken wordt het slonzig. Daarom stellen wij voor om een Dorpsschoonheidsestafette op te zetten: dorpen maken plannen en maken zich samen met de gemeente mooier. In een schoon en fraai dorp is het niet alleen beter wonen, maar mensen gaan zich anders gedragen en blijven gezonder. Misschien valt uit het project “Ruimteschip Visvliet” wel een concept te destilleren met theater, cultuur, gemeenschapszin en dorpsverfraaiing.
Wij stellen voor om in het kielzog van het nieuwe MFC en andere bouwactiviteiten in Grijpskerk in dat dorp te beginnen. Het geld kan uit bestaande budgetten komen, zo nodig aangevuld met een bedrag uit het surplus van de ABR. We hebben daar een motie voor.
Snippergroen Aduard
Over de aanpak van het snippergroen in Aduard zijn we echt niet blij. De boosheid en onvrede van vele inwoners in Aduard kunnen wij ons voorstellen. De bedoeling van het college is goed en er is geen sprake van boze opzet, maar de aanpak en de gekozen stijl waren niet goed. Hoewel we nog komen te spreken over de evaluatie roepen we het college op om de communicatiemisverstanden met de inwoners uit de weg te ruimen en te zien hoe het samen met de inwoners tot verbeteringen kan komen. College zorg voor maatwerk! We hebben inmiddels aanwijzingen dat het college zich hier voor gaat inzetten: klopt dat?
Wandel- en fietspaden
Van inwoners horen wij de opmerking dat er in het dorp Zuidhorn onvoldoende veilige voetpaden zijn. Vooral ouderen voelen zich daarbij onveilig. Als voorbeelden worden genoemd het stukje Friese Straatweg dat is overgebleven na de openstelling van de rondweg en langs de Gast. Kan het college dit pleidooi ondersteunen en hier iets aan doen?
Een werkgroep van de SP en de Kommerzijlster dorpsbelangen Actie’68 hebben een mooi burgerinitiatief gemaakt voor veilige fietspaden in onze gemeente. Het collegebeleid wordt ook nog geprezen in de SP-notitie! En er worden zinnige en op het oog betaalbare aanbevelingen gedaan van het handhaven van snelheden tot het plaatsen van smileys. Hoe denkt het college hierover?
Onderwijs
De fractie van GroenLinks hecht sterk aan goed onderwijs, aangezien dat bij uitstek een middel is voor ontwikkeling, voor een open samenleving en om onwetendheid tegen te gaan. Het gaat in onze kennissamenleving om onderwijs, onderwijs en onderwijs.
In het primair onderwijs moet de fusie tussen Westerwijs en Penta Primair zijn beslag krijgen. Deze stond gepland voor januari 2016, maar wat is nu de laatste stand van zaken? Mijn fractie staat in principe positief tegenover deze fusie, ook als middel om afnemende voorzieningen en krimp binnen onze dorpen tegen te gaan, maar nu ook de Obs Jan Bierma gepland staat per 1 augustus 2016 te verdwijnen via een fusie met Cbs de Wingerd, willen wij nog eens nadrukkelijk wijzen op de beschikbaarheid en toegankelijkheid van openbaar basisonderwijs binnen onze gemeente.
Internet of Things
De ontwikkeling van het Internet of Things is van wezenlijk belang voor onze bedrijven en onze werkgelegenheid. Wij vragen initiatieven van het college, aansluitend bij dat van de provincie Groningen. We hebben daar een motie voor.
Bouwen voor morgen en overmorgen
Nieuwbouwplannen zijn er niet om de gemeentelijke kas te spekken. Nee, we dragen als gemeente de zorg voor een goede woning voor alle Zuidhorners, in alle dorpen. GroenLinks is daarom tegenstander van het ‘vraaggericht’ verkopen van zoveel mogelijk nieuwbouwkavels. Dan concurreren we met de inwoners die hun eigen huis willen verkopen, bijvoorbeeld om door te stromen naar een grotere woning.
Nee, we moeten nu echt eens gaan kijken naar de totale woningvoorraad en naar behoeften van alle Zuidhornse huishoudens. Huur en koop, klein en groot. De behoefte van nu, en die van 2030. Waar zijn dan tekorten? Want juist in die segmenten moeten we bouwen.
Zo bevorderen we doorstroming, en daarmee helpen we alle huizenbezitters die nu nog onder water staan of überhaupt geen koper vinden voor hun huis. Als gemeente moeten we niet met deze inwoners concurreren, maar samen optrekken. Bovendien is het extra lastig om te concurreren met nieuwbouw, omdat deze woningen doorgaans veel duurzamer zijn. Juist daarom hecht de fractie van GroenLinks aan het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad. Hoe loopt het met de uitvoering van de duurzaamheidslening en behoort een vergroting van het budget tot de mogelijkheden?
Het feit dat we in de Oostergast nu juist meer risico op ons gaan nemen, baart de fractie van GroenLinks dan ook zorgen. Hebben we soms niet geleerd van de crisis op de woningmarkt? Het lijkt onze fractie beter dat we juist zo min mogelijk financieel afhankelijk worden van de verkoop van nieuwbouwkavels.
Herindeling
Velen zullen erop gehoopt hebben dat wij nu niet over de herindeling zouden beginnen. Ja, zeker we doen dat wel. Als we een referendum willen houden in het Middag Humsterland kunnen we dat niet doen, omdat we daarvoor geen Verordening hebben. Daarom dienen we nu een Initiatief-voorstel in. Natuurlijk gaat het ons met zo’n Verordening in de eerste plaats om een referendum voor heel de gemeente over de Herindeling.
Overigens: nu dit college een jaar extra lijkt te krijgen, mag het met de ambities niet kalmer aan doen. We doen het voorstel om voor dat extra jaar ook extra ambities te formuleren: wat ons betreft meer meer duurzaamheid en minder minder armoede.
Heropening station Visvliet
De verruwing in het publieke debat neemt toe, of het gaat om vluchtelingen, AZC’s of Nimby-onderwerpen. Wethouders, burgemeester, raadsleden, ambtenaren en –ook heel afschuwelijk- hun gezinsleden krijgen de ergste verwensingen, ziektes en erger toegewenst. Boze burgers zijn we allemaal. Wij bijvoorbeeld over oorlog, onrecht en geweld. Maar wij wensen ons allen toe dat wij tegelijkertijd weten en voelen dat een betere wereld ook gepaard gaat met aandacht, respect en liefde voor de ander en zijn denken. En als we gasten ontvangen, moeten we zorgen dat we tegelijkertijd ons eigen huis op orde krijgen en houden. Daar hebben alle bezorgden en critici meer dan gelijk in. Die betere wereld kent trouwens echt ook betere manieren. Die betere wereld komt er niet door de luiken te sluiten en door het vuur van de angst op te stoken. Een gemeente die zwicht voor de vijanden van de open samenleving, verliest meer dan uitgebrande auto’s. Dan dooft het plaatselijke democratisch licht.
Dan is zelfs Visvliet geen veilige vluchthaven meer, ook niet met het heropende station. Dan zullen wij aan boord moeten gaan van het ruimtestation Zuidhorn en zelf vluchteling worden zoals onze voorouders als Eise Eisinga.
Dat laten we met elkaar natuurlijk niet gebeuren.
Michiel Pellenbarg, Alex Temmingh en Klaas-Wybo van der Hoek.
