Klaas-Wybo van der Hoek, fractievoorzitter van GroenLinks in de gemeenteraad van Zuidhorn: “Goed is het vast te stellen dat we de inwoners, de kiezers meer leveren dan in het Bestuursakkoord beloofd is. We leveren zelfs een toegift.” Hij zei dit in de Algemene beschouwingen. Hier een samenvattting. De fractie diende een initiatiefvoorstel voor dorpen in (samen met CDA en CU). Ze kreeg ook twee moties aangenomen: een over gasloos en energieneutraal bouwen (samen met CDA en CU) en een over meer bewegen en sport.
Miljenair
“Miljenair”: dat lied zong Gert Sennema bij de herdenkingsdienst voor onze burgervader Bert Swart: de positieve kijk en levenshouding van onze helaas overleden burgervader. Het is erg onwezenlijk om nu onze algemene beschouwingen te houden. Maar laten we ons vasthouden aan die positieve houding en toch zo goed mogelijk ons werk doen.
Kijkend naar de voorliggende stukken kun je zeggen dat de gemeente als lokale overheid een soort “miljenair” is: het gaat financieel goed met de gemeente.
Verschuiving en verarming
Maar gaat het ook goed met de inwoners? Als we kijken naar hun economische en financiële positie, moeten we die vraag helaas met een duidelijk nee beantwoorden. Het beleid van het kabinet Rutte van VVD en PvdA heeft het land als overheid er wellicht voor een belangrijk deel bovenop geholpen, maar de inwoners niet. Gelukkig neemt de werkloosheid af. Het aantal mensen in de bijstand neemt in onze gemeente nog niet af, maar waarschijnlijk gebeurt dat nog. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) brengt in het rapport “De val van de middenklasse?” duidelijk naar voren dat de middeninkomens sterk onder druk staan: ze moeten harder werken en veel onzekerheid slikken. Het advies van de WRR: de overheid moet meer zekerheid bieden.
Stokkende lonen
Onthutsend is de Nederlandse arbeidsquote –dat is dat deel van de toegevoegde waarde dat als salaris wordtbetaald: sinds de jaren zeventig is het loondeel met eenzevende deel gedaald. Sinds 2004 -dus al 12 jaar lang- bleef de loonstijging jaarlijks zo’n vier tot zes procent achter bij de productiviteitsstijging. Niet alleen de juffen en meesters worden onderbetaald, ook vele anderen. Waar vind je het zeldzame land waarin de vakbonden jarenlang te lage looneisen stellen? En waar vind je het zeldzame land waarin de president van de centrale bank de werkgevers, werknemers en vakbeweging oproept om tot hogere lonen te komen? Dat land heet Nederland.
Laat duidelijk zijn: het gaat hier niet om natuurverschijnselen, maar om politieke keuzen. In de neo-liberale hoofdstroom van deze tijd loont aandeelhouden veel meer dan hard werken in loondienst of ondernemen.
Lokaal antwoord
Wat moet op gemeentelijk niveau het antwoord zijn? Beheersing van de lasten voor de inwoners en de kwaliteit van de voorzieningen op hoog plan brengen en houden.
We staan kritisch tegenover de verandering in de systematiek van het omgaan met de loon- en prijscompensatie. Zuidhorn nam ze tot op heden aan beide kanten op. In de nieuwe gemeente wordt dat niet meer gedaan onder het motto: we komen ongeveer neutraal uit. Wij verwachten dat er een terechte loongolf komt en dat de compensatie van het Rijk die niet geheel zal bijhouden. Dan gaan we uit het lood. Dan is de het Zuidhorner model beter. Waarom gekozen voor het Westerkwartier model?
Naar de opvatting van GroenLinks moeten we in Zuidhorn een sociaal beleid voeren met lage lasten voor onze inwoners. Het is daarom heel goed dat Zuidhorn voor het tweede jaar op rij geen stijging van de onroerend zaak belasting (OZB) krijgt. We moeten zorgen dat we blijven investeren in duurzaamheid, voorzieningen, sport, onderwijs, lokale economie, innovatie vooral voor ons midden- en klein bedrijf (mkb)en infrastructuur.
We zijn dan ook best “wies” met het Jaarverslag en Jaarrekening 2016, de Eerste Financiële Rapportage 2017, de Nota Reserves en Voorzieningen en de Voorjaarsnota 2017. We zijn niet zo blij met de verhoging van de ABR-grens van € 2,75 miljoen naar € 3,4 miljoen: overbodig bij die vele miljoenen spaarpotten die we hebben. Miljenair dus.
En waar vind je een gemeente met zulke grote investeringen in de treinverbinding, bruggen, rondweg, nieuwe wijk, transferium? Waar vind je een gemeente die het verbinden van het Bestuursakkoord zo letterlijk neemt dat ze in een maand twee grote bruggen in hijst? Jammer dat de spoorbrug niet verdubbeld is: een gemiste kans.
Heel blij zijn we overigens met de extra beleidsintensiveringen en investeringen.
We blijven als GroenLinks tegelijkertijd kritisch. Zokunnen we niet alle afwegingen en keuzen volgen. Zijn bepaalde keuzen het gevolg van nieuwe ontwikkelingen of niet? Wij vragen de inzichten die tot de voorstellen in de Voorjaarnota geleid hebben, aan de raad overzichtelijk beschikbaar te stellen.
De zachte kant
Naast de infrastructurele werken is de inhoud, de zachte kant minstens zo belangrijk. Waarom blijft de gemeente achterlopen met de vestiging van statushouders (meer dan 20%)? Wat doet de gemeente met het extra geld van het Rijk voor de bestrijding van de armoede onder kinderen (€ 61.000,=)? Op het punt van het bereiken van de jeugd met sport maken wij ons zorgen en mag de aandacht nog wat sterker gericht worden.
Gelukkig lijkt de energietransitie in Nederland nu eindelijk een beetje vaart te krijgen. Wat GroenLinks betreft kunnen op grond van de nieuwe ontwikkelingen de eisen aan nieuwe woningen beter worden.
Meer woningen en sneller
Wij dringen bovendien aan op een versnelling van de woningbouw. Er is een tekort aan nieuwe woningen. Meer woningbouw: daar profiteren - mits goed gedaan - alle inwoners van. Op de website van de Oostergast is nu onder de wervende kop “Bijzonder wonen bereikbaar” te lezen dat je geen huis en geen kavel kunt krijgen. Wat ter beschikking komt is elke keer binnen één dag weg. Dat moeten we niet willen. Ofwel we intensiveren de (duurzame, gasloze) nieuwbouw, ofwel we veranderen de slogan in “Bijzonder wonen, maar onbereikbaar”. Dus bouw nu meer en sneller, ook in de dorpen, maak bijvoorbeeld echt vaart in Grijpskerk en andere dorpen. Startende gezinnen trekken nu weg: voorkom dat! Zijn die vijf tot tien woningen in Grijpskerk nu in aanbouw?
Toegift
Dan is er nog een belangrijke vraag: kan het college de extra maanden tot de herindeling verder? Wat GroenLinks betreft wel. Het college doet veel heel goed en blijft leergierig van fouten. Kan het Bestuursakkoord voor die extra maanden leidend zijn? Wat GroenLinks betreft wel. Goed is het vast te stellen dat we de inwoners, de kiezers meer leveren dan in het Bestuursakkoord beloofd is. We leveren zelfs een toegift.
Natuurlijk zou GroenLinks met meer zetels meer van haar programma waarmaken –het Bestuursakkoord is en blijft een compromis op veel punten-, maar we kunnen ons er nog steeds goed in herkennen. Wel stellen wij voor een toegift te geven aan de inwoners van onze dorpen. Daarvoor hebben wij met andere fracties een initiatiefvoorstel met de titel Toegift ontwikkeld. Dorpen krijgen de gelegenheid zich goed voor te bereiden op de nieuwe gemeente.
De gemeente lijkt in deze tijd van financiële voorspoed een klein beetje een miljenair. Vele inwoners zeker niet. GroenLinks wil eraan werken dat de voorspoed ook de inwoners bereikt: Zuidhorn en het Westerkwartier moeten niet alleen mooier worden, maar ook socialer, eerlijker en duurzamer. Met de Toegift doen we er nog een extra schep op, waarmee de dorpen weerbaarder de herindeling in kunnen gaan.
Overigens is de GroenLinks-fractie nog op zoek naar een miljenair die het Station Visvliet wil helpen openen.
Klaas-Wybo van der Hoek, Alex Temmingh en Michiel Pellenbarg.